📱 De positieve en negatieve kanten van sociale media
We zien dat er zowel een positief als negatief verband is tussen sociale mediagebruik en het welzijn van jongeren. Sociale media bieden jongeren veel mogelijkheden. Zoals contacten leggen, relaties verdiepen, steun vinden bij anderen en het vormen van hun identiteit. Dat kan bijdragen aan een hoger zelfvertrouwen, positiever zelfbeeld, sterkere sociale vaardigheden, minder eenzaamheid en grotere levenstevredenheid.
Maar het gebruik van sociale media kan ook gerelateerd zijn aan angst, depressieve gevoelens, en lagere levenstevredenheid. Daarnaast kan de druk om altijd verbonden en bereikbaar te zijn onrust veroorzaken en ervoor zorgen dat jongeren slechter slapen.
📊 Effect sociale media op welzijn jongeren lastig te bewijzen
Het is voor onderzoekers lastig om te bewijzen dat sociale media echt effect hebben op het welzijn van jongeren. Een oorzakelijk verband wordt vaak niet gevonden. Maar dat er een relatie is, wordt in sommige onderzoeken wel bevestigd. Het gaat dan bijvoorbeeld om een wisselwerking. Denk bijvoorbeeld aan jongeren die door depressieve gevoelens meer sociale media gebruiken. Waarbij hun depressieve gevoelens op hun beurt versterkt worden door die sociale media.
Wat opvalt in de onderzoeken is dat het verband tussen sociale media en het welzijn van jongeren over het algemeen erg klein is. Voor een grote groep jongeren zien we zelfs helemaal geen verband. Dat neemt volgens sommige onderzoekers niet weg dat de maatschappelijke gevolgen groot kunnen zijn, ook als maar een kleine groep negatieve effecten ervaart. Voor sommige jongeren zien we wel een duidelijke relatie tussen sociale media en hun welzijn. Hierbij spelen bepaalde persoonlijke eigenschappen én hoe sociale media gebruikt wordt een rol.
🙋 Persoonlijke eigenschappen die een rol spelen
De belangrijkste persoonlijke eigenschappen die de relatie tussen sociale mediagebruik en welzijn kunnen beïnvloeden zijn gender, leeftijd, het kunnen reguleren van je emoties, je persoonlijkheid en beweging.
Meisjes lijken sociale media vaker te gebruiken voor het onderhouden van sociale relaties dan jongens. Daardoor ervaren ze meer online steun en betekenisvollere online relaties. Maar ze zijn ook vatbaarder voor de negatieve kanten van sociale media. Vooral als het gaat om tevredenheid over het lichaamsbeeld en online pesten.1, 2, 3Lees meer over de rol van gender.
Jongere tieners (10 tot 15 jaar) die relatief veel tijd aan sociale media besteden lijken kwetsbaarder voor het ontwikkelen van depressieve en angstige symptomen als gevolg van sociale mediagebruik. Dat komt doordat zij beperktere sociale en emotie-regulerende vaardigheden hebben dan oudere jongeren.1, 3
Jongeren met die goed hun emoties kunnen reguleren hebben minder last van de negatieve kanten van sociale media. Jongeren die minder goed zijn in het reguleren van hun emoties gebruiken sociale media vaker om hun stemming te reguleren. Zij zoeken bijvoorbeeld afleiding op sociale media als ze zich rot voelen. Dit zijn ook vaker jongeren die depressieve gevoelens hebben.1
Extraverte, sociaal zelfverzekerde jongeren die een sterk offline sociaal netwerk hebben zouden sociale media vooral gebruiken om met dat netwerk te communiceren. Daardoor ervaren ze betere offline vriendschappen en meer sociale steun. Introverte jongeren met een lager sociaal zelfbeeld en een minder sterk offline sociaal netwerk zouden eerder geneigd zijn online met vreemden om te gaan. Daardoor neemt het risico op ongewenste contacten via sociale media toe.1, 4, 5 Lees meer over de rol van persoonlijkheid.
Jongeren die lichamelijk meer in beweging zijn lijken minder vatbaar voor de negatieve kanten van sociale mediagebruik, zoals angst en depressieve gevoelens.1
👨👩👧👦 Omgevingsfactoren die een rol spelen
Niet alleen de kenmerken van een individuele jongere kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een negatieve relatie tussen socialemediagebruik en welzijn. Ook omgevingsfactoren spelen een rol, zoals ouderlijke betrokkenheid en het offline sociale ondersteuningsnetwerk van een jongere.
Mediaspecifieke opvoeding kan een aanzienlijke invloed hebben op het socialemediagebruik en de mentale gezondheid van adolescenten. Actieve en autonomieondersteunende bemiddelingsstrategieën kunnen adolescenten helpen om gezonder met sociale media om te gaan, waardoor de kans op depressieve klachten en angst afneemt. Begeleiding die de autonomie van de jongere respecteert, kan negatieve ervaringen met sociale media bufferen. Beperkende of inconsistente bemiddeling kan daarentegen leiden tot een toename van mediagebruik en depressieve klachten.1, 5, 6
Een sociaal ondersteuningssysteem is belangrijk voor je welzijn, ongeacht je online activiteiten. Onderzoek suggereert dat positieve sociale ondersteuning, zowel online als offline, bescherming kan bieden tegen de negatieve gevolgen van socialemediagebruik.2
🤳 Hoe jongeren sociale media gebruiken
Ook de manier waarop jongeren sociale media gebruiken kan hun mentale gezondheid en welzijn beïnvloeden. De belangrijkste kenmerken zijn: de manier waarop ze het gebruiken, hoe lang ze op sociale media zitten en het soort feedback (zoals reacties of ‘likes’) dat ze ontvangen.
Jongeren die sociale media vooral op een passieve manier gebruiken (bijvoorbeeld door foto’s van andere gebruikers te bekijken of door opmerkingen of feeds te bladeren) zijn vaker jongeren die zichzelf vergelijken met anderen. Ook ervaren ze vaker afgunst, eenzaamheid, angst en depressieve gevoelens. Jongeren die sociale media vooral op een actieve manier gebruiken, ervaren een positievere stemming, kijken positiever naar zichzelf, zijn meer tevreden met hun leven en ervaren meer sociale steun van anderen. Zo blijkt dat jongeren die sociale media gebruiken om uiting te geven aan hun gedachten en gevoelens en om sociale steun te vinden, een betere algemene mentale gezondheid hebben. Ook zijn ze tevredener met hun leven.1, 2, 5, 7 Lees meer over de manier waarop sociale media gebruik wordt.
De redenen waarom een jongere sociale media gebruikt, kunnen ook een rol spelen bij de vraag of dit al dan niet leidt tot een negatieve relatie met welzijn. Jongeren die bijvoorbeeld sociale media gebruiken om zichzelf te uiten of sociale steun te bieden/ontvangen, zijn over het algemeen gelukkiger en vertonen een betere geestelijke gezondheid. Als iemand sociale media gebruikt om zichzelf met anderen te vergelijken of om zijn of haar stemming te reguleren, wordt het gebruik van sociale media vaak geassocieerd met een lager welzijn.1
Angst, depressieve gevoelens en slaapproblemen lijken vaker voor te komen bij jongeren die veel tijd aan sociale media besteden. Volgens sommige onderzoeken is dat meer dan 2 uur per dag. Volgens andere onderzoeken gaat het om meer dan 4 uur per dag. Ook jongeren die sociale media op een problematische manier gebruiken ervaren meer negatieve gevolgen. De relatie tussen overmatig/problematisch sociale mediagebruik en angst en gevoelens van depressieve is tweezijdig: overmatig en problematisch sociale mediagebruik kan leiden tot angst en gevoelens van depressie. Anderzijds kunnen die gevoelens leiden tot overmatig en problematisch gebruik van sociale media. Matig gebruik van sociale media (minder dan ongeveer twee uur per dag) wordt in sommige onderzoeken in verband gebracht met een hogere levenstevredenheid, meer ervaren sociale steun, betere sociale relaties en sterkere maatschappelijke betrokkenheid.1, 2
Kanttekening: er zijn echter ook onderzoeken die geen relatie vinden tussen de tijd die besteed wordt aan sociale media en welzijn.
Jongeren die positieve feedback ontvangen op sociale media (zoals complimenten of aardige reacties) hebben een hoger gevoel van eigenwaarde, een positiever zelfbeeld en zijn tevredener met hun leven. Dat geldt vooral als die feedback van goede vrienden komt. Jongeren die negatieve feedback ontvangen (bijvoorbeeld haat of andere onaardige reacties) of genegeerd of buitengesloten worden op sociale media, ervaren een lager gevoel van zelfacceptatie en eigenwaarde. Ze hebben het gevoel minder goed in hun vel te zitten. Jongeren die online genegeerd of buitengesloten worden ervaren bovendien het gevoel er niet bij te horen.1, 8
Positieve berichten over mentale gezondheid, zoals berichten die het taboe rond mentale gezondheid doorbreken, kunnen jongeren inspireren en hen iets leren. Ook kan het discussies over mentale gezondheid bevorderen en jongeren die herstellen van een stoornis ondersteunen. Jongeren die vaker visuele sociale media gebruiken, zoals Instagram en TikTok, lijken zich meer zorgen te maken over hun lichaamsbeeld en hebben vaker last van angst en depressieve gevoelens. Ook kunnen het zien van het aantal ‘likes’, vrienden en volgers kan de zelfacceptatie van jongeren beïnvloeden. Dat komt doordat het kan worden geïnterpreteerd als een maatstaf voor eigenwaarde en populariteit. Dat brengt het risico met zich mee dat jongeren zich overmatig met anderen gaan vergelijken en meer gaan piekeren.1, 5 Lees meer over de eigenschappen van de inhoud.
English
Mutual influence of social media and well-being in young people
Young people are spending more and more time on Instagram, Snapchat, YouTube, TikTok, and WhatsApp. For some, the use of social media may affect their physical, mental, and social well-being. However, this relationship between social media and wellbeing is not the same for all young people. What personal, environmental and social media use characteristics determine whether or not social media may negatively affect wellbeing?
The Trimbos Institute’s Expertise Centre for Digitalisation and Wellbeing assisted Bitescience in analysing the most relevant and recent research on the relationship between social media and wellbeing. This mini-review was commissioned by Netwerk Mediawijsheid.
📱 The positive and negative sides of social media
Based on the most recent scientific evidence, we find that there can be both a positive and negative relationship between social media use and the well-being of young people. Social media offers many opportunities for young people, such as connectedness, social support from others, and novel playgrounds for identity development. This can contribute to greater self-confidence, a more positive self-image, stronger social skills, less loneliness, and greater life satisfaction.
But social media use can also be related to anxiety, depressive feelings, and lower life satisfaction. In addition, the pressure to always be connected and available can cause restlessness and may lead to poorer sleep.
📊 Effects of social media on young people's well-being are rarely proven
While we do not currently have strong evidence for an unequivocal causal link from social media use to wellbeing, some studies do suggest that there is a connection between the two. In fact, it is likely that any relationship between social media and wellbeing that a young person might develop is a reciprocal one. For example, young people who feel depressed may use social media more and in more passive ways, and their depressive feelings may in turn be reinforced by that kind of social media use.
What stands out in the research is that the link between social media and the well-being of young people is generally very small. For a large group of young people, there is no connection at all. For some young people, on the other hand, there does seem to be a clear relationship between social media and their well-being. In these cases, certain personal characteristics and the way social media are used play a significant role in determining whether this relationship is a good one or not.
🙋 Personal Characteristics
The most important personal characteristics that can influence the relationship between social media use and well-being are gender, age, emotional regulation, personality, and physical activity.
Girls appear to use social media more often to maintain social relationships than boys. As a result, they experience more online support and more meaningful online relationships. However, this also makes them more vulnerable to potential negative aspects of social media, especially when it comes to body image (dis)satisfaction and online bullying.1, 2, 3 Read more about the role of gender.
Younger teens (ages 10 to 15) who spend a relatively large amount of time on social media seem more vulnerable to developing depressive and anxious symptoms as a result of social media use compared to older teens. It is hypothesized that this may be due to more limited social and emotional regulation skills, compared to older adolescents.1, 3
Young people who are good at regulating their emotions and have a varied set of coping skills seem to be less likely to display a negative relationship between social media use and wellbeing (and vice versa). Those who are less skilled at emotional regulation tend to use social media more often to manage their mood. For example, they may seek distraction on social media when they feel down. These are also more often young people who experience depressive feelings.1
Extraverted, socially confident young people with a strong offline social network tend to use social media primarily to communicate with that network. As a result, they experience better offline friendships and more social support. Introverted young people with lower social self-esteem and a weaker offline network are more likely to interact with strangers online. This increases the risk of unwanted contacts of negative interactions through social media.1, 4, 5 Read more about the role of personality in social media use and wellbeing.
Young people who are more physically active seem less susceptible to the negative aspects of social media use, such as anxiety and depressive feelings.1
👨👩👧👦 Environmental Characteristics
Not only an individual young person’s features may contribute to the development of a negative relationship between their social media use and their wellbeing. There are environmental factors that come into play as well, such as parental involvement and a young person’s offline social support network.
Media-specific parenting can significantly influence adolescents' social media use and mental health. Active and autonomy-supportive mediation strategies can help adolescents use social media more healthily, reducing the chance of depressive symptoms and anxiety. Supervision that respects the young person’s autonomy therefore has the ability to buffer adverse social media experiences. Restrictive or inconsistent mediation on the other hand can lead to increased media use and depressive symptoms.1, 5, 6
A social support system is important for wellbeing, regardless of online activities. Research suggests that positive social support offered both on- and offline can be protective from negative consequences of social media use.2
🤳 Social Media Use Characteristics
The way young people use social media similarly plays an important part in determining whether a negative relationship between social media use and wellbeing develops or not. The most important factors are: manner of use, time spent on social media, the type of feedback one may receive on social media, and content.
Young people who use social media mainly passively (for example, by viewing others’ photos or scrolling through comments or feeds) seem to be more likely to compare themselves to others. They also more often experience envy, loneliness, anxiety, and depressive feelings. Those who use social media more actively (for example, by posting and commenting) tend to experience a more positive mood, possess a more positive self-image, greater life satisfaction, and more social support. Read more about the importance of how you use social media.1, 2, 5, 7
A young person’s reasons for using social media may also play a role in whether or not this turns into a negative relationship with wellbeing. For example, young people who engage with social media with the intention of expressing themselves or providing/receiving social support tend to be happier in life and exhibit better mental health. If one uses social media to compare oneself to others, or to regulate one’s mood, social media use tends to be associated with lower wellbeing.1
Anxiety, depressive feelings, and sleep problems appear more frequently among young people who spend a lot of time on social media. Some studies define this as more than 2 hours per day, while others suggest more than 4 hours per day. Young people who use social media in a problematic way also experience tend to experience more negative effects. The relationship between excessive/problematic social media use and anxiety and depressive feelings is two-sided: excessive and problematic use can contribute to feelings of anxiety or depressive feelings, but those feelings can also in turn lead to excessive and problematic use. Which comes first is very hard to determine. Moderate use of social media (less than about two hours per day) is associated with higher life satisfaction, more perceived social support, better social relationships, and stronger civic engagement.1, 2
Note: There are also many studies that find no relationship between time spent on social media and well-being.
Young people who receive positive feedback on social media (such as compliments or kind comments) tend to have higher self-esteem, a more positive self-image, and greater life satisfaction. This is especially true when the feedback comes from close friends. Those who receive negative feedback (such as hate or unkind comments) or are ignored or excluded on social media experience tend to exhibit lower self-acceptance and self-esteem. Young people who are ignored or excluded online also experience a stronger sense of not belonging.1, 8
Positive posts about mental health, such as those that break the taboo around mental health, can inspire young people and teach them something. They can also encourage discussions about mental health and support young people recovering from a disorder. Young people who use visual social media more often, such as Instagram and TikTok, tend to worry more about their body image and are more likely to experience anxiety and depressive feelings. Seeing the number of ‘likes’, friends, and followers can also affect young people’s self-acceptance. This is because it can be interpreted as a measure of self-worth and popularity. This increases the risk of excessive social comparison and rumination.1, 5 Read more about content characteristics.
Bitescience analyseerde, in opdracht van Netwerk Mediawijsheid en in samenwerking met het Expertisecentrum Digitalisering en Welzijn, het meest recente en relevante onderzoek onder jongeren naar de impact van sociale media.
- Sala, A., Porcaro, L., & Gómez, E. (2024). Social Media Use and adolescents’ mental health and well-being: An umbrella review. Computers in Human Behavior Reports, 14, 100404. https://doi.org/10.1016/j.chbr.2024.100404
- Hilty, D. M., Stubbe, D., McKean, A. J., Hoffman, P. E., Zalpuri, I., Myint, M. T., Joshi, S. V., Pakyurek, M., & Li, S. T. (2023). A scoping review of social media in child, adolescents and young adults: research findings in depression, anxiety and other clinical challenges. BJPsych Open, 9(5). https://doi.org/10.1192/bjo.2023.523
- Keles, B., McCrae, N., & Grealish, A. (2019). A systematic review: the influence of social media on depression, anxiety and psychological distress in adolescents. International Journal of Adolescence and Youth, 25(1), 79–93. https://doi.org/10.1080/02673843.2019.1590851
- Rounsefell, K., Gibson, S., McLean, S., Blair, M., Molenaar, A., Brennan, L., Truby, H., & McCaffrey, T. A. (2019). Social media, body image and food choices in healthy young adults: A mixed methods systematic review. Nutrition & Dietetics, 77(1), 19–40. https://doi.org/10.1111/1747-0080.12581
- Vidal, C., Lhaksampa, T., Miller, L., & Platt, R. (2020). Social media use and depression in adolescents: a scoping review. International Review of Psychiatry, 32(3), 235– 253. https://doi.org/10.1080/09540261.2020.1720623
- Beyens, I., Keijsers, L., & Coyne, S. M. (2022). Social media, parenting, and well-being. Current Opinion in Psychology, 47, 101350. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2022.101350
- Valkenburg et al., 2022
- Swain, S. K. (2024). Impact of Social Media among School-going Children. Journal of Datta Meghe Institute of Medical Sciences University, 19(2), 230–234. https://doi.org/10.4103/jdmimsu.jdmimsu_744_23
Overige bronnen / additional references
- Blanchard, L., Conway‐Moore, K., Aguiar, A., Önal, F., Rutter, H., Helleve, A., Nwosu, E., Falcone, J., Savona, N., Boyland, E., & Knai, C. (2023). Associations between social media, adolescent mental health, and diet: A systematic review. Obesity Reviews, 24(S2). https://doi.org/10.1111/obr.13631
- Cataldo, I., De Luca, I., Giorgetti, V., Cicconcelli, D., Bersani, F. S., Imperatori, C., Abdi, S., Negri, A., Esposito, G., & Corazza, O. (2021). Fitspiration on social media: Body[1]image and other psychopathological risks among young adults. A narrative review. Emerging Trends in Drugs Addictions and Health, 1, 100010. https://doi.org/10.1016/j.etdah.2021.100010
- Damodar, S., Lokemoen, C., Gurusamy, V., Takhi, M., Bishev, D., Parrill, A., Deviney, M., Person, U., Korie, I., & Branch, R. (2022). Trending: A Systematic review of social media use’s influence on adolescent anxiety and depression. Adolescent Psychiatry, 12(1), 11–22. https://doi.org/10.2174/2210676612666220225122720
- La Torre, J. A., Puigdomenech, E., García, X., Valderas, J. M., Eiroa-Orosa, F. J., Fernández-Villa, T., Molina, A. J., Martín, V., Serrano-Blanco, A., Alonso, J., & Espallargues, M. (2020). Relationship between depression and the use of mobile technologies and social media among Adolescents: Umbrella review. Journal of Medical Internet Research, 22(8), e16388. https://doi.org/10.2196/16388
- Liu, M., Kamper-DeMarco, K. E., Zhang, J., Xiao, J., Dong, D., & Xue, P. (2022). Time spent on social media and risk of depression in Adolescents: A Dose–Response Meta[1]Analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(9), 5164. https://doi.org/10.3390/ijerph19095164
- Valkenburg, P. M. (2021). Social media use and well-being: What we know and what we need to know. Current Opinion in Psychology, 45, 101294. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2021.12.006 Valkenburg, P. M., Beyens, I., Meier, A., & Vanden Abeele, M. M. (2022). Advancing our understanding of the associations between social media use and well-being. Current Opinion in Psychology, 47, 101357. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2022.101357
- Valkenburg, P. M., Meier, A., & Beyens, I. (2021). Social media use and its impact on adolescent mental health: An umbrella review of the evidence. Current Opinion in Psychology, 44, 58–68. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2021.08.017
- Valkenburg, P. M., Van Driel, I. I., & Beyens, I. (2021). The associations of active and passive social media use with well-being: A critical scoping review. New Media & Society, 24(2), 530–549. https://doi.org/10.1177/14614448211065425
