Toelichting Gezondheidsenquête

De gegevens over gebruik van tabak, alcohol en drugs onder volwassenen komen sinds 2014 uit de Gezondheidsenquete.

Dit onderzoek maakt deel uit van de Leefstijlmonitor en wordt uitgevoerd door het CBS. Zie voor de onderzoeksbeschrijving Gezondheidsenquête vanaf 2014 (cbs.nl).

In de statistiekjaren 2020 en 2021 werd de waarneming voor de Gezondheidsenquête verstoord door de coronacrisis. In 2022 was deze verstoring voorbij. Daarnaast werd er gebruik gemaakt van een doelgroepgerichte benadering.

De coronacrisis

In 2020 werd de waarneming voor de Gezondheidsenquête verstoord door de coronacrisis. In een deel van het jaar was niet mogelijk om aan huis interviews af te nemen en kwam er dus alleen via internet respons binnen. Om hiermee om te kunnen gaan is het weegmodel van de Gezondheidsenquête aangepast voor het jaar 2020. Daarbij is gebruik gemaakt van tijdreeksmodellen om te kunnen corrigeren voor het wegvallen van een deel van de waarneming. Meer informatie hierover kunt u vinden in deze nota. Ook in 2021 had de waarneming voor de Gezondheidsenquête te kampen met verstoringen, als gevolg van corona(maatregelen). Daar is op dezelfde manier mee omgegaan als in 2020.

Bij de interpretatie van de cijfers van 2020 en 2021 moet rekening worden gehouden dat de coronapandemie en de daarmee gepaard gaande maatregelen mogelijk invloed hebben gehad op het gedrag en de gezondheid van de geïnterviewde zelf.

De doelgroepenbenadering

Bij de Gezondheidsenquête zijn er verschillende waarnemingsmodes: CAWI en CAPI. CAWI betekent vragenlijst via het internet en CAPI betekent een persoonlijk interview aan huis. Vóór 2018 werd iedereen die uitgenodigd was, maar niet reageerde via de CAWI daadwerkelijk herbenaderd via CAPI.

Voor de dataverzameling van de Gezondheidsenquête wordt sinds 2018 een zogeheten ‘doelgroepenbenadering’ toegepast. Dit betekent dat bepaalde doelgroepen waarvan bekend is dat zij goed via CAWI reageren (bijv. mensen zonder migratieachtergrond rond de 50 jaar), in mindere mate worden herbenaderd via een interview bij de mensen thuis (CAPI) dan doelgroepen die niet goed via CAWI responderen (bijv. jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond).

De herbenadering zorgt ervoor dat uiteindelijk de steekproef een betere afspiegeling is van de gehele bevolking, maar er kan ook sprake zijn van vertekening doordat niet iedereen wordt herbenaderd. Er is door CBS, RIVM en Trimbos-instituut aanvullend onderzoek gedaan, waarbij de waarneemstrategie van 2021 is gesimuleerd op de data van 2014 tot en met 2019. Op die manier kon geschat worden hoe voor die jaren de uitkomsten op enkele kernvariabelen zouden zijn geweest als toen al de waarneemstrategie van 2021 was toegepast. Bij de kernvariabelen over het gebruik van niet-voorgeschreven medicijnen, roken, dagelijks roken, overmatig alcoholgebruik en het voldoen aan de beweegrichtlijnen werden in sommige jaren verschillen gevonden tussen de gepubliceerde en gesimuleerde uitkomsten. Deze verschillen werden met name in de jaren 2014 t/m 2017 gevonden. Over de aanvullende analyses is een nota geschreven, waarin wordt geadviseerd om uit te blijven gaan van de gepubliceerde cijfers van voorgaande jaren. Meer over deze analyse en de uitkomsten is te vinden in de nota: Dataverzamelingsproces Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor 2014-2021.