Interventies alcohol en werk

Een alcohol- en drugsvrije werkomgeving draagt bij aan de veiligere werkomgeving met minder verzuim, een hogere productiviteit, een betere werksfeer, minder ongevallen en minder kans op reputatieschade.

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Werkgevers kunnen bijvoorbeeld: medewerkers voorlichting geven over middelen en de risico’s ervan op de werkvloer, een ADM-beleid opstellen en uitrollen, leidinggevenden/HR-adviseurs trainen in het signaleren en bespreekbaar maken van vermoeden van problematisch alcoholgebruik en/of medewerkers informeren over laagdrempelige anonieme (online) zelfhulp programma’s en individuele begeleiding. Het meest effectief is een combinatie van deze interventies, maar alleen al het opstellen van een ADM-beleid blijkt effectief te zijn[3].

Uit een recent onderzoek onder militairen bleek dat het zoeken naar hulp bij problematisch middelengebruik medewerkers hiertoe gestimuleerd worden als ze hiervoor sociale steun ervaren en dat ze weten waar ze de hulp kunnen vinden/krijgen. De angst voor gevolgen van hun carrière, angst voor social afwijzing en zorgen rond de vertrouwelijkheid belemmeren het zoeken naar hulp [4].

Interventies gericht op verbeteren gezondheid en gecombineerde leefstijlinterventies bereiken over het algemeen meer medewerkers dan wanneer ze alleen inzetten op het voorkomen van ‘problematisch alcoholgebruik’[2].

Trimbos-instituut

Het Trimbos-instituut heeft in 2020 een ADM-handreiking en een ADM-format voor bedrijven en organisaties ontwikkeld aan de hand waarvan bedrijven zelf aan de slag kunnen met het opstellen en uitrollen van een preventief ADM-beleid[1].

KNMG

Het KNMG heeft in 2020 een toolkit voor de ziekenhuizen en andere gezondheidsorganisaties ontwikkeld. Het materiaal is vooral gericht op het bespreekbaar maken en aanpakken van problematisch middelengebruik en verslaving onder zorgprofessionals.

European Workplace and Alcohol project (EWA)

Het EWA heeft op basis van onderzoek en ervaring binnen de Europese Unie een Toolkit voor alcoholgerelateerde interventies op het werk ontwikkeld, waarin verschillende interventies worden genoemd die toepasbaar zijn binnen een organisatie [2].

Deze toolkit adviseert:

  • een uitgebreid, schriftelijk alcoholbeleid te ontwikkelen (zie ook ADM-beleid);
  • om het alcoholprogramma te koppelen aan een algemeen een gezondheidsgerelateerdgezondheid alcoholprogramma uitvoeren;
  • om werksituaties, leiderschapsstijlen en andere factoren die kunnen leiden tot stress of zwaar alcoholgebruik te bespreken;
  • de werkplekken “alcoholvrij” maken.

Daarnaast kunnen door werkgevers specifieke alcohol gerelateerde interventies worden ingezet, die bijdragen aan:

  • bewustmaking van werknemers en managers van alcohol en het alcoholbeleid
  • beoordeling, herziening en invoering of verbetering van het alcoholbeleid op het werk
  • het ontwikkelen en implementeren van opleidingsprogramma’s die bijdragen aan doeltreffend beleid en efficiënte procedures met betrekking tot alcohol
  • screening en advies over alcoholconsumptie en -gebruik
  • gestructureerde programma's voor behandeling of doorverwijzing en, in specifieke gevallen, voor alcoholcontroles op het werk.

Voorbeelden van interventies Gezondheid bevorderende programma’s

Gezondheidsbevorderende programma’s

  • Programma’s die focussen op het beïnvloeden van leefstijlfactoren
  • Programma’s direct gericht op het verminderen van alcoholproblematiek door technieken aan te leren zoals gecontroleerd drinken, het bevorderen van weerbaarheid (nee kunnen zeggen tegen alcohol) en het beter leren omgaan met stress
  • Programma’s specifiek gericht op het thema Alcohol & Werk bestaande uit; voorlichting, bedrijfsgerichte procesbegeleiding, motiverende gespreksvoering en individuele voorlichting.

Ondersteunende programma’s voor werknemers

  • Dit zijn programma’s met verschillende modules (screening, evaluatie en doorverwijzing), die worden aangeboden aan werknemers met alcohol- en/of drugsproblemen.

Het testen van werknemers op middelengebruik

In de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) staat dat het testen van medewerkers op het gebruik van middelen niet is toegestaan. Deze wet is in 2018 is ingegaan met de bedoeling dat persoonsgegevens beter beschermd zijn. Een uitzondering op deze regel geldt voor medewerkers die een specifiek en risicovol beroep uitoefenen en waarvoor het testen wettelijk is geregeld. Denk hierbij aan de Wet Luchtvaart, de Wet Scheepsvaart en de Wet Wegverkeer. Meer informatie hierover is te vinden op de website van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Lees hier meer over wat werkgevers wel mogen en kunnen doen.

Gerelateerde pagina's

Referenties

  1. Blokland, M., Jong de C. Handreiking en Format ADM-beleid
  2. Dawson, J., Rodriguez-Jareño, M.C., Segura, L. and Colom, J. (2013). "European Workplace and Alcohol"-toolkit voor alcoholgerelateerde interventies op het werk. Barcelona: Departement Gezondheid van de Regering van Catalonië.
  3. Scientific Opinion of the Science Group of the European Alcohol and Health Forum (2011), Alcohol, work and productivity.
  4. Belemmerende en bevorderende factoren voor hulp zoeken bij psychische klachten of verslaving. drs. R. I. Bogaers, et all., Nederlands Militair Geneeskundig Tijdschrift, 2021