Zijn sociale media, games en AI per definitie goed of slecht voor ons?

Bekijk het position paper

We kunnen tegelijkertijd positieve en negatieve effecten ervaren van digitale technologieën. Het hangt af van de context, situatie en individuele factoren óf en wat voor effect een gebruiker ervaart. Zo kan hetzelfde half uur op sociale media goed bevallen als je de intentie had om even lekker te ontspannen, en minder goed als je eigenlijk iets anders had willen doen maar afgeleid raakte. Het is dus helaas niet zo simpel als ‘4 uur schermtijd per dag is slecht voor je’.

Hoe krijgen we een goed begrip van de relatie tussen mens en digitale technologie?

Is een goed begrip van de relatie tussen mens en digitale technologie dan helemaal ongrijpbaar? Zeker niet. Het is zaak dat we weten wát we moeten onderzoeken en hoe we dit goed kunnen onderzoeken. Daarnaast is het belangrijk dat wat we weten vanuit de wetenschap gebruikt wordt voor concrete adviezen waar de maatschappij, de overheid en het bedrijfsleven mee aan de slag kunnen. Gelukkig weten we al meer dan we soms denken over sociale media, games en AI.

Tipje van de sluier: wat weten we?

Of het nu sociale media, videogames of kunstmatige intelligentie is: positieve en negatieve ervaringen met digitale technologieën kunnen allebei en soms tegelijkertijd binnen één persoon plaatsvinden. Zo kunnen videogames voordelen brengen voor cognitieve ontwikkeling en sociaal welzijn, maar ook nadelen brengen voor welzijn als gevolg van bijvoorbeeld zittend gedrag.

Ook hangt het af van context, situatie en persoonlijke eigenschappen óf en wat voor effect er optreedt. Zo weten we bijvoorbeeld dat jongeren die meer moeite hebben met emotieregulatie of die een laag zelfbeeld hebben een grotere kans hebben op een negatief verband tussen hun welzijn en hun sociale mediagebruik.

Bekijk het position paper

Aanbevelingen

Aanbevelingen voor individuele gebruikers

• Verken je eigen mediagebruik met beschikbare tools en methoden
• Maak gebruik van beschikbare hulplijnen

Aanbevelingen voor ouders en opvoeders

• Blijf in gesprek over wat je kind doet en meemaakt op digitale media
• Betrek je kind bij de mediaopvoeding en doe dit met oog voor wat jouw kind in zijn of haar ontwikkeling aankan
• Stem je mediaopvoeding af op de leeftijd van je kind
• Maak afspraken en regels expliciet in het gezin en probeer ze zoveel mogelijk voor iedereen gelijk te laten gelden
• Geef je kind het goede voorbeeld in je eigen mediagebruik
• Maak gebruik van de adviezen voor leeftijdsgeschikte content
• Zorg voor balans tussen digitale mediagebruik en andere activiteiten zoals slaap, school en sociale contacten

Aanbevelingen voor het onderwijs en maatschappelijk middenveld

• Neem de digitale wereld mee als leefwereld binnen preventie
• Breid het digitale curriculum rond mediawijsheid uit met aandacht voor digitaal welzijn
• Betrek kinderen en jongeren structureel in beleid en aanbod

Aanbevelingen voor regionale en nationale overheid

• Zet in op betrouwbaar, data-gedreven beleid
• Ontwikkel een ‘welzijns-impact assessment’
• Stel en handhaaf minimumeisen aan productontwerp op basis van welzijnscriteria
• Creëer de juiste marktsetting

Aanbevelingen voor de industrie en digitale media-ontwerpers

• Stel welzijn centraal in ontwerp
• Neem welzijn op in sectorbrede kwaliteitsstandaarden

Aanbevelingen voor onderzoek en wetenschap

• Voer langdurig en gedetailleerd onderzoek uit
• Richt meer aandacht op onderbelichte doelgroepen
• Gebruik waar nodig objectieve meetmethoden
• Werk samen met de praktijk

Lees meer over de aanbevelingen voor onderzoek en wetenschap in de Onderzoeksagenda Digitalisering en Welzijn 2025-2026.