Nieuwe hulpmiddelen voor radicale vernieuwing in de langdurige ggz

Om hier antwoord op te krijgen voeren Kenniscentrum Phrenos en het Trimbos-instituut actie-onderzoek uit naar de beweging Radicale vernieuwing langdurige ggz. Hiervoor zijn een synthese en reflectietool gemaakt met medewerking van de deelnemende ggz-organisaties GGZ Noord-Holland-Noord, HVO-Querido, Kwintes, LEVANTOgroep en Mentrum (Arkin). De synthese geeft de veranderwensen weer van onder meer cliënten, naasten en zorgverleners. De reflectietool helpt deelnemende ggz-organisaties bij hun vernieuwing én kan gebruikt worden door organisaties die nog niet deelnemen aan de vernieuwingsbeweging.

Open gesprekken over wat er beter kan

Er zijn ‘kampvuurgesprekken’ gevoerd met onder meer cliënten, naasten, zorgverleners, ervaringsdeskundigen, managers en bestuurders. Deze gesprekken zijn open dialogen waarin gesproken is over vernieuwingswensen binnen de langdurige ggz en dilemma’s die daarbij spelen. De synthese geeft een overzicht van belangrijke thema’s uit deze gesprekken. De thema’s zijn voorzien van achtergrondinformatie. Aan de hand van deze inhoudelijke inspiratiebronnen kan de synthese ook input geven voor toekomstige inhoudelijke uitwisselingsbijeenkomsten voor verdere vernieuwing binnen de ggz. Dit kunnen bijeenkomsten zijn binnen een deelnemende ggz-organisatie, bijeenkomsten met meerdere deelnemende ggz-organisaties of bijeenkomsten met deelnemende ggz-organisaties en andere relevante partijen.

In alle kampvuurgesprekken komt het belang van relationeel werken naar voren. Het gaat daarbij om gelijkwaardigheid, het plaatsen van ervaringen binnen het levensverhaal van iemand en reflectief handelen. ‘Anders denken’ om een cultuuromslag te realiseren vraagt iets van hulpverleners in het directe contact met een cliënt en zijn/haar netwerk. Maar het is ook belangrijk dat ggz-organisaties ruimte creëren om dergelijke geprekken te voeren. Dat blijkt nog best lastig binnen de regels, richtlijnen, certificeringen en financieringssystemen. Daarnaast wordt aangegeven dat deze procedures schijnveiligheid kunnen geven en het medewerkers kan afhouden van waar het om moet gaan.

Een ander thema dat als een rode draad door de gesprekken loopt is het betrekken van het sociale netwerk. Het gaat dan niet alleen om directe familie, maar ook om mensen die belangrijk zijn op andere levensgebieden, zoals dagbesteding en werk. In de synthese is meer te lezen over de centrale thema’s aan de hand van voorbeelden uit de kampvuurgesprekken.

Leren door reflecteren

In veranderprocessen is het belangrijk om regelmatig samen te reflecteren. Een reflectietool helpt bij het meten van de voortgang van het veranderproces. De door ons ontwikkelde reflectieool bestaat uit zeven thema’s, waaronder ‘professionaliteit’, ‘proces’ en ‘eigen organisatie onder de loep’. Elk thema is uitgewerkt met vragen voor reflectie, stellingen en bronnen ter inspiratie. Deze drie onderdelen geven input voor de uitvoering, discussie en evaluatie van het veranderproces. In de tool is ook beschreven hoe je de tool in jouw organisatie toe kunt passen.

Deel jouw ervaring

De reflectietool is een dynamisch product: dit is de eerste versie om mee aan de slag te gaan. We willen de reflectietool, met feedback uit de praktijken steeds kunnen aanpassen. Zodat onderdelen die misschien minder goed werken aangepast kunnen worden en onderdelen die juist goed werken, uitgebouwd worden. Je feedback is dus erg welkom! Je kunt je ervaring doorgeven via rvggz@loc.nl of 030 207 4067.

Ga aan de slag

• Download de synthese
• Download de reflectietool

8 november: inspiratiesessie actie-onderzoek in de Week van de Radicale vernieuwing
De dinsdag van de Week van de Radicale vernieuwing staat in het teken van Radicale vernieuwing langdurige ggz. In de middag begeleiden de actie-onderzoekers van kenniscentrum Phrenos en Trimbos-instituut een inspiratiesessie. Tijdens deze sessie vertellen zij over de inhoud en het proces van het actie-onderzoek. En verkennen we de inzet van de reflectietool voor de aanwezigen. Deze sessie is alleen voor mensen (uit organisaties) die deelnemen aan Radicale vernieuwing en onze relaties van de beweging, waaronder relaties van Phrenos en het Trimbos-instituut. Iedereen kan zich aanmelden voor de online opening van het programma: deelnemers, partners, relaties en iedereen die geïnteresseerd is. Meer informatie op de website en via de sociale media van Radicale vernieuwing (#weekvanderadicalevernieuwing).