Van doorrookte naar rookvrije zorg: verslavingszorg ligt op koers

Vrijdag 26 april j.l. was het feest in Nederland; het regende Koninklijke onderscheidingen. Ook in de wereld van de Rookvrije Zorg was het feest, omdat Trudi Tromp-Beelen, oud-verslavingsarts bij Jellinek in Amsterdam onderscheiden werd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Zij kreeg deze onderscheiding van Burgemeester Femke Halsema vanwege haar jarenlange inspanningen om tabaksverslaving als echte verslaving te emanciperen, de zorg voor mensen met een tabaksverslaving in Nederland goed georganiseerd te krijgen, en omdat ze duizenden zorgprofessionals heeft getraind in het behandelen van deze verslavingsziekte. Trudi heeft hiermee een gedegen basis gelegd voor de huidige Rookvrije Zorg-beweging in ons land. 

Op dezelfde dag werd er nog een onderscheiding uitgereikt, en wel aan de voormalige werkgever van Trudi: Jellinek. Jellinek kreeg namelijk als eerste zorgorganisatie in Nederland de Gouden Rookvrije Zorg Award uitgereikt door het Nederlands Netwerk voor Rookvrije Zorgorganisaties (onderdeel van het Global Network, www.tobaccofreehealthcare.org). Jellinek kreeg deze onderscheiding, omdat ze hebben laten zien dat ze hét schoolvoorbeeld zijn van hoe de werk- en behandelcultuur van een gehele zorgorganisatie zou moeten zijn: niet alleen volledig alcohol- en drugsvrij, maar ook volledig rookvrij. Pas dan worden patiënten optimaal geholpen om van hun tabaksverslaving af te komen. 

Ik ben erg trots dat ik een rol heb mogen spelen in de aanvraag van de Koninklijke onderscheiding van Trudi, en dat ik de Gouden Rookvrije Zorg Award aan Jellinek mocht uitreiken. Trots ook dat de Rookvrije Zorg-beweging zo loopt zoals die nu loopt in ons land. Het is bijna niet meer te volgen hoeveel zorgorganisaties rookvrij aan het worden zijn. En dat in zo’n korte tijd! 

Ik weet namelijk nog goed dat ik slechts 5 jaar geleden, in januari 2014, mijn eigen gesloten jeugd jeugdkliniek DOK3 volledig rookvrij maakte. Dit was een unicum in ons land en ging gepaard met veel weerstand; collega’s verklaarde mij voor gek. Pas op 1 Stoptober 2015 organiseerden we het eerste landelijke symposium over Rookvrije Zorg in Groningen (“Rook de zorg uit!). Medisch Contact publiceerde in 2016 een stuk over het rookvrije DOK3 met de oproep om de hele zorg rookvrij te maken. En op 31 mei 2017, Wereld Niet Roken Dag, organiseerden we het tweede landelijke symposium samen met de KNMG met de titel “Maak de zorg rookvrij!”. In 2017 werd verslavingskliniek Bolsterburen in Heerenveen (onderdeel van Verslavingszorg Noord Nederland) als tweede kliniek volledig rookvrij. En de rest lezen we in maandelijks op sociale media. 

Het Nationaal Preventieakkoord heeft heldere doelstellingen t.a.v. het rookvrij maken van de zorg met de verslavingszorg voorop: 2020 volledig rookvrij; 2020 goud! Jellinek is er reeds, Verslavingszorg Noord Nederland deels en de rest van de instellingen van Verslavingskunde Nederland zijn ook erg goed op weg. 

Bijzonder trouwens dat in ons land de verslavingszorg voorop loopt gezien het hoge percentage rokende medewerkers en patiënten. En zeker ook als je je beseft dat Verslavingszorg Noord Nederland en Jellinek in respectievelijk 1891 en 1909 zijn opgericht met financiering vanuit de tabaksindustrie. Toen werd roken nog niet gezien als verslaving. Inmiddels is dit veranderd, en laten de specialisten zien hoe het moet. Dit mede dankzij de cruciale inspanningen van onze reus op wiens schouder wij staan: Officier Trudi Tromp-Beelen. 

Over de auteur

Robert van de Graaf is verslavingsarts en coördinator Nederlands Netwerk Rookvrije Zorgorganisaties Verslavingskunde Nederland