Schoolprestaties of welbevinden? Waarom we niet moeten kiezen

In het Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) is vastgelegd dat elk kind recht heeft op onderwijs en op de best mogelijke gezondheid, inclusief mentaal welzijn. Er staat dat onderwijs niet alleen kennis en vaardigheden moet overbrengen (artikel 28), maar ook moet bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling en het welzijn van kinderen (artikel 29).

Stress en prestatiedruk op school

Uit het recent verschenen rapport ‘Een Jonge Blik op Kinderrechten’ blijkt dat veel jongeren zich zorgen maken over de stress en prestatiedruk op school. Maar liefst 30% noemt dit een groot probleem. Meer dan de helft van hen geeft aan dat deze stress leidt tot faalangst (57%), stress en paniekaanvallen (55%) en onzekerheid (54%). Daarnaast vindt 58% dat de toets- en prestatiedruk moeten worden verminderd, zodat er meer ruimte komt voor persoonlijke ontwikkeling.

Deze oproep lijkt haaks te staan op het huidige onderwijsbeleid, waarin de nadruk juist ligt op het verbeteren van basisvaardigheden zoals taal en rekenen. Natuurlijk hoeft werken aan taal en rekenen niet automatisch te betekenen dat de druk toeneemt—het aanleren van vaardigheden kan op allerlei manieren. Tegelijkertijd zien we dat een eenzijdige focus op schoolprestaties als risico heeft dat het welzijn van leerlingen naar de achtergrond verdwijnt.  Maar betekent dit dat we een keuze moeten maken tussen leren en welzijn? Het antwoord is nee.  [1] Cognitieve groei en sociaal-emotionele ontwikkeling versterken elkaar, en een integraal beleid waarin aandacht is voor beide levert een win-winsituatie op.

Welbevinden op school

Het Kennis- en ondersteuningsprogramma Welbevinden op School biedt handvatten om deze verbinding te leggen.[2] Door schoolbreed en structureel te werken aan welbevinden, kan het onderwijs niet alleen bijdragen aan betere leerprestaties, maar ook aan kinderen en jongeren die lekker in hun vel zitten. Dit sluit direct aan bij de oproep van jongeren uit het rapport: zij vragen om een onderwijsomgeving waarin zij zich optimaal kunnen ontwikkelen zonder onnodige stress. Door het onderwijs zo in te richten dat er naast cognitieve ontwikkeling ook aandacht is voor het mentale welzijn van leerlingen, creëren we een onderwijssysteem dat niet alleen betere schoolresultaten oplevert, maar jongeren ook voorbereidt op de uitdagingen van de toekomst. De keuze is dus niet óf-óf, maar én-én. Tijd om het debat daarover te verschuiven.

Aan de slag met het stappenplan

Wil je hier meer over weten of ook aan de slag met het stappenplan om te werken aan welbevinden op het primair, voortgezet of gespecialiseerd onderwijs of op het MBO? Kijk dan eens op welbevindenopschool.nl voor meer kennis, inspiratie, praktijkverhalen en tools.

[1] Welbevinden en leerresultaten kunnen niet los van elkaar worden gezien (Hattie, 2008; Leman et al., 2019; Marzano, 2014; Verhofstadt-Denève et al., 2003)

[2] Dit doet het programma in samenwerking Gezonde School en met schoolpsychologen van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) Sectie Jeugd.