Hulp bieden bij stoppen met vapen: wat zijn de ervaringen?

9 juli 2025

Hoe moet goede stoppen-met-vapenondersteuning eruitzien? Voor de verkenning ‘Stoppen met vapen’ interviewden wetenschappelijk medewerkers Judith Delemarre-Edens en Petra Hopman verschillende stoppen-met-rokencoaches. In dit blog vertelt Petra wat opvalt: “Mensen die vapen zijn zich niet bewust dat ze de hele dag aan het vapen zijn. Daarin verschilt de behandeling van vapen met roken. Ik heb al wat slimme manieren van coaches gehoord hoe ze hiermee omgaan.”

Een vapeverslaving is óók een nicotineverslaving

In de wetenschappelijke literatuur is nog maar weinig te vinden over effectief stoppen met vapen. Stoppen-met-rokencoaches zijn voor hun behandeling daarom aangewezen op wat hierover in het buitenland bekend is en op hun eigen kennis en ervaringen met stoppen met roken. Of een cliënt nu rookt, vapet of allebei, hij/zij is verslaafd aan nicotine. En daarmee stoppen gaat gepaard met ontwenningsverschijnselen. Als mensen dus bij een coach terechtkomen om te stoppen met vapen, dan is het uitgangspunt de nicotineverslaving. Doel daarbij is om de cliënt bewust te maken van ingesleten gedrag. Maar in dat gedrag van mensen met een rook- of vapeverslaving zien coaches wel degelijk sterke verschillen.

Vraag eens: wanneer vape jij?

Wat vooral naar voren komt tijdens de interviews is dat coaches andere vragen stellen aan mensen die vapen. Vaak zijn mensen die vapen zich er niet van bewust dat ze dit de hele dag doen. Roken is gekoppeld aan specifieke momenten en plekken, bijvoorbeeld na het eten of tijdens een pauze. Voor dat ‘rookmoment’ gaat men dan doorgaans even naar buiten. Een vape gebruikt men dikwijls de hele dag en vrijwel overal. Dit betekent dat een goed stopplan lastiger is om te maken. Er zijn vaak geen vaste vape-momenten aan te wijzen.

Leg de vape in de kofferbak

Als mensen willen stoppen met vapen helpt het als ze zich eerst bewust worden wannéér ze naar de vape grijpen. Bijvoorbeeld door bij het autorijden de vape niet meer binnen handbereik te leggen, maar in de kofferbak. Men moet dan eerst naar een parkeerplaats om te vapen. Of bijvoorbeeld thuis alleen nog maar buiten vapen, waardoor er een bewust moment van wordt gemaakt. Als de client op bewuste momenten vapet, dan ontstaan er aangrijppunten voor een stopplan.

Jongeren hebben een andere behandeling nodig

Hoewel ongeveer een kwart van de leerlingen van 12 t/m 16 jaar ooit een vape heeft gebruikt, geven de geïnterviewde coaches aan weinig jongeren te zien. Jongeren lijken meestal weinig gemotiveerd om te stoppen met vapen. Ook zijn aanbieders van stoppen-met-roken- en vapenbegeleiding nog erg zoekende naar de juiste vorm van begeleiding voor deze doelgroep. Het jongerenbrein werkt anders dan dat van volwassenen. Daarnaast speelt groepsdruk bij jongeren een grote rol. Coaches geven aan dat ze het daarom een goed idee vinden om jongeren samen te laten stoppen. Eén coach geeft bijvoorbeeld aan dat ze jongeren samen met een vriend of vriendin begeleidt. Op die manier buig je groepsdruk om naar groepssteun. Moet je ouders eigenlijk meenemen in dit proces? Het antwoord lijkt: betrek ze wel, maar op gepaste afstand.

Concrete handvatten nodig

Ben je als coach op zoek naar tips van collega’s? In de verkenning staan er een aantal. Wees bijvoorbeeld niet bang om te vragen en heb vertrouwen in wat je te bieden hebt. Maar mogelijk ben je er met enkel tips nog niet. Daarom werken we bij het Trimbos-instituut ook aan een handreiking over stoppen met vapen bij jongeren met concrete handvatten voor professionals. Naar verwachting verschijnt deze begin 2026.