Hoe de bescherming van online gokkers te kort schiet

Vóór de legalisering gokten Nederlanders op illegale buitenlandse websites. Daar werden gokkers niet beschermd. Met het nieuwe kansspelbeleid wil de overheid gokkers van illegale buitenlandse gokwebsites naar legale ‘veilige’ Nederlands websites leiden. 

Waar moeten gokkers tegen beschermd worden? Tegen oneerlijke gokspellen bij de online casino’s en tegen het verliezen van geld doordat casino’s niet uitbetalen. Maar vooral tegen het ontwikkelen van gokverslaving en -problemen. Denk aan financiële, sociale en andere schade door gokken. 

Regels voor online casino’s

Om verslaving en gokproblemen te voorkomen moeten casino’s volgens de wet aan een lange lijst voorwaarden voldoen. Zo moeten casino’s een verslavingspreventiebeleid hebben en zijn er regels over reclames en over het signaleren van probleemgedrag. 

Als gokkers tekenen van problematisch gokgedrag vertonen moet het casino ingrijpen. Dit wordt langzaam opgebouwd: van een gesprek met de gokker tot uitsluiting van deelname. Het casino heeft hier een zorgplicht – het beschermen van de gokker is niet optioneel, maar een vaste kerntaak.

Artikel 4.19 Tenzij uit een wettelijk voorschrift anders voortvloeit, schorst de vergunninghouder de mogelijkheid tot deelname aan de vergunde kansspelen in ieder geval: […] c. bij een redelijk vermoeden dat de speler door onmatige deelname aan kansspelen of door kansspelverslaving zichzelf of zijn naasten schade kan berokkenen en de vergunninghouder ten aanzien van hem de in bedoelde kennisgeving aan de raad van bestuur heeft gedaan. [Besluit kansspelen op afstand] 

Maar wat zijn nu mogelijke signalen dat iemand gokproblemen heeft? De volgende opties lijken alvast heel logisch: 

1. Heel erg veel geld verliezen in een korte periode: in één goksessie of in korte tijd, bijvoorbeeld minder dan een maand. 
2. Vaak geld bijstorten en vergokken: iemand stort vaak en in korte tijd geld op het casino-account. De probleemgokker probeert het vergokte geld mogelijk terug te winnen.
3. Een patroon van escalerend gedrag: steeds vaker geld inzetten of steeds meer geld inzetten: waar mensen die af en toe een gokje wagen in het weekend één keer een avond gokken en dan een maand niet gokken, zal een probleemgokker vermoedelijk gaan gokken en blijven gokken en steeds meer gaan inleggen.

Wat ‘heel erg veel geld’ is verschilt van persoon tot persoon. Maar verslavingspreventie gaat niet om bescherming van miljonairs, het gaat om de bescherming van de gemiddelde Nederlander. En in het bijzonder om kwetsbare en minder vermogende mensen. 

Als iemand een geheel modaal maandsalaris (€2400) vergokt binnen een periode van een maand, of zelfs op één avond, lijkt mij dat een sterk signaal van problemen. In ieder geval reden voor een casino om op zijn minst een (niet vrijblijvend!) gesprek aan te gaan met de gokker. Zelfs als gokkers meer dan de helft van een netto modaal Nederlands salaris zouden verliezen in een maand zou er best een alarmbel mogen afgaan binnen casino’s. Dit komt neer op €1200.

Als iemand een geheel modaal maandsalaris vergokt binnen een periode van een maand, of zelfs op één avond, lijkt mij dat een sterk signaal van problemen. In ieder geval reden voor een casino om op zijn minst een (niet vrijblijvend!) gesprek aan te gaan met de gokker.

Ter vergelijking: in België wordt nu door de minister aangestuurd op een wekelijks stortingslimiet van €200 (grofweg €866 per maand) voor alle gokkers. Op dit moment is daar al een begrenzing van €500 per week actief¹In reactie op deze blog geven collega’s uit België aan dat de implementatie van de limiet van €500 nog veel te wensen overlaat: de bescherming schiet ook daar soms te kort.. Dat komt neer op een maximaal verlies per maand van €2167.

Maar hoe werkt deze signalering in de praktijk in Nederland? We nemen een kijkje achter de schermen bij een gokker die problematisch gokgedrag laat zien.  

Hoe Gokker X onbegrensd door kon gokken

Via het onderzoeksjournalistiek programma Pointer kreeg het Trimbos-instituut inzage in het gokgedrag van een Nederlandse gokker (Gokker X) op sites van vergunde aanbieders (legale gokwebsites). Het gaat om zeer gedetailleerde data, inclusief contactmomenten met de verschillende online casino’s. 

Gokker X stapte over van illegale naar legale gokwebsites na de wetswijziging in oktober 2021. Gokker X vergokte sindsdien meer dan €73.000 op drie legale Nederlandse websites. De bescherming van deze gokker faalde: de gokker kreeg alle ruimte om grote financiële problemen te ontwikkelen. Dit gebeurde er in twee maanden tijd: 

• Situatie: bij Betcity vergokte de gokker op minimaal zeven dagen, in een periode van twee maanden, telkens meer dan een modaal salaris per dag (meer dan €2500 verlies). Op één avond werd €6600 vergokt, op een andere avond €4700. De gokker stortte standaard meer dan vijf keer per dag geld. Er waren meerdere dagen waarop de gokker zo’n 10 tot 22 keer per dag geld stort op de rekening. Dit deed het casino: Betcity greep niet in op het gokgedrag. Uiteindelijk gaf de gokker zelf aan zich te willen uitschrijven vanwege problematisch gokgedrag. En ondanks deze zelfbenoemde reden van uitschrijven verwees het casino de gokker niet door naar passende hulpverlening. Het resultaat: een verlies van meer dan €42.000.
• Situatie: bij Kansino vergokte de gokker op de eerste gokdag €4000, via 18 stortingen: bijna twee keer een modaal salaris. In de dag erna werd bijna €3000 vergokt, twee dagen later werd €3500 vergokt. Dit deed het casino: Kansino benaderde de gokker na tien dagen sterk afwijkend gokgedrag om te vragen naar de herkomst van het geld: het account werd geblokkeerd. Deze ingreep is zeer laat en lijkt geen interventie vanuit verslavingspreventie maar vanuit witwaspreventie. Het resultaat: een verlies van meer dan €16.000.
• Situatie: bij de Nederlandse Loterij bouwde het gokpatroon geleidelijk op, maar ook daar werd op zeven dagen (in een periode van twee weken) telkens meer dan een half modaal salaris vergokt. Op twee dagen hiervan werd meer dan een geheel modaal salaris vergokt. Dit deed het casino: de Nederlandse Loterij stelde een telefoongesprek voor aan de gokker. Dit gebeurde na een periode waarin de gokker binnen 15 dagen sterk oplopende bedragen vergokte: eerst €3400 in een week, daarna €5000 en vervolgens €6400. De gokker negeerde de verzoeken tot contact. Dit had geen dwingende gevolgen. Tien dagen later kon de gokker nog geld storten op het account. Het resultaat: een verlies van meer dan €15.000.

De bescherming van gokker X in deze legale casino’s mislukte volledig. De casino’s troffen zeer beperkte en vrijblijvende maatregelen. Ze waren niet succesvol in het veranderen of begrenzen van gedrag van de gokker. Hoe kan dit zo mis gaan?

Wat er mis gaat en waarom

Gokker X is niet verwezen naar noodzakelijke hulpverlening en stopte niet met het probleemgedrag. Wanneer Gokker X wel werd aangesproken, stapte de gokker over naar een andere legale website. Dit is mogelijk omdat de legale casino’s niet samenwerken bij begrenzende maatregelen: er zijn geen overstijgende limieten of begrenzingen. 

De situatie van Gokker X laat duidelijk zien dat er weinig sturing is over het wanneer en hoe casino’s moeten ingrijpen bij signalen van problematisch gokgedrag. Voor zover wij weten laat de Kansspelautoriteit de exacte invulling hiervan over aan de casino’s zelf. Er zijn dus geen openbare of gedeelde richtlijnen over wanneer en hoe ingegrepen moet worden. 

Er moet dus worden vertrouwd op de goede wil van de ‘responsible gaming’ afdeling van casino’s. Die afdelingen zitten met een dillema. Probleemgokkers zijn namelijk niet altijd makkelijk te onderscheiden van de ideale klant: gokkers die veel geld verliezen zonder dat ze in de problemen komen, bijvoorbeeld omdat ze veel geld hebben. Te snel of te sterk ingrijpen beschadigt de meest winstgevende inkomstenstroom van het casino. 

Casino’s zijn bovendien geen gezondheidsbevorderaars. De wetgeving erkent dit: casino’s moeten het verslavingspreventiebeleid opstellen in samenwerking met verslaving- en gezondheidsbevorderingsdeskundigen. Hier is echter geen onafhankelijke financiering voor vanuit de overheid of via een neutrale tussenpartij. Dit betekent dat casino’s hun eigen deskundigen moeten inhuren. Nederlandse onafhankelijke deskundigen weigeren dit. Hiermee ontstaat namelijk een directe financiële relatie tussen de deskundigen en de casino’s, waardoor de deskundigen niet meer onafhankelijk zijn.

De situatie creëert een markt voor externe consultants. Deze werken vaak zonder inbedding in de wetenschappelijke verslavingspreventie of evidence-based behandeling van gokproblemen. Wellicht zijn ze van goede wil, maar het levert grote risico’s op voor de kwaliteit van toetsing en het borgen van een evidence-based kenniscyclus.

Daarnaast kunnen we ons afvragen hoe onafhankelijk en objectief het verslavingspreventiebeleid van casino’s dan is. Het beleid wordt door de zelf ingehuurde consultants geaccordeerd en casino’s sturen het zelf naar de Kansspelautoriteit. Stel dat het om een rijexamen ging: dan is het alsof het casino ging afrijden met een door hemzelf ingehuurde rij-examinator, de examinator laat schrijven dat het casino goed kan rijden en dit verslag vervolgens zelf naar het CBR stuurt. 

Het beleid wordt door de zelf ingehuurde consultants geaccordeerd, en casino’s sturen het zelf naar de Kansspelautoriteit. Stel dat het om een rijexamen ging: dan is het alsof het casino ging afrijden met zijn zelfgekozen ingehuurde rij-examinator.

De bescherming van gokkers schiet schijnbaar te kort bij online casino’s. Hoe kan dit beter? 

Werk met dezelfde standaarden en deel kennis

Gokkers kunnen beter beschermd worden als casino’s werken met duidelijke en gedeelde regels voor het ingrijpen bij (mogelijk) problematisch gokgedrag. Vervolgens moet bijgehouden worden welke maatregelen wel en niet werken en moet deze informatie gedeeld worden. Onafhankelijke externe wetenschappelijke onderzoekers kunnen deze informatie dan verder onderzoeken, bijvoorbeeld door gokkers te volgen op weg naar hulpverlening. 

De standaarden over ingrijpen en de resultaten van interventie zouden op zijn minst gedeeld moeten worden tussen casino’s onderling, met de overheid, met zorgorganisaties in de verslavingspreventie en met kennisorganisaties en universiteiten. Zonder de uitwisseling van kennis wordt betere bescherming van gokkers erg lastig. Daar moet zichtbaar en controleerbaar aan gewerkt worden. Dit vraagt om inspanning en kennisdeling van casino’s zelf, maar ook om stevige regels en hulpmiddelen vanuit de overheid.

Als deze basis op orde is, kunnen onderzoekers en kennisinstituten starten met onderzoek. Zo kan de bescherming van gokkers datagestuurd worden verbeterd. Het Trimbos-instituut draagt hier graag aan bij. 

Meer informatie

• Bekijk de uitzending van Pointer
• Bekijk onze rapportages
• Bekijk het dossier (Online) gokverslaving
• Bekijk de Kennisagenda (online) gokken
• Of neem contact op met ons team 

Hulp nodig als gokker of naaste van een gokker? Ga naar loketkansspel.nl. 

Voetnoten

• 1
  In reactie op deze blog geven collega’s uit België aan dat de implementatie van de limiet van €500 nog veel te wensen overlaat: de bescherming schiet ook daar soms te kort.