Blog |

Rookvrije treinperrons zijn het volgende station op weg naar een rookvrije samenleving

Woningcorporaties zien toename overlast door verwarde personen

Vanaf 1 oktober zijn alle rookpalen op Nederlandse stations verwijderd door spoorbeheerder ProRail. Door de stations geheel rookvrij te maken, wordt een grote stap gezet richting een rookvrije generatie, schrijft wetenschappelijk onderzoeker Jeroen Bommelé.

Sinds begin september is ProRail druk bezig geweest met het weghalen van alle rookpalen op de stations in Nederland. Dit is een volgende stap in een breder plan om de stations in Nederland rook- en tabaksvrij te maken. Zo stopte de NS in april al met de verkoop van tabak in haar eigen winkels en gaf zij aan geen panden meer te verhuren aan winkels die tabak willen verkopen. Met deze maatregelen dragen ProRail en NS bij aan de bredere maatschappelijke beweging ‘op weg naar een Rookvrije Generatie’.

Een rookvrij openbaar vervoer

Met het groeien van de Rookvrije Generatie-beweging, gaan er de afgelopen jaren steeds vaker stemmen op om het openbaar vervoer én de omgeving volledig rookvrij te maken. Zo deden in 2017 enkele Amsterdamse huisartsen al een oproep aan hun gemeente om roken bij alle tram- en bushaltes in de stad te verbieden. Enkele Nederlandse gemeenteraden, zoals de Amstelveense, spraken na de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 af het openbaar vervoer in hun gemeente volledig rookvrij te maken. Veel media-aandacht was er begin juni voor de gemeente Losser toen zij de daad bij het woord voegden en enkele bushaltes daadwerkelijk rookvrij verklaarden.

Zien roken doet roken

Een rookvrij openbaar vervoer draagt bij aan een rookvrije generatie. Niet alleen volwassenen maken immers gebruik van het openbaar vervoer, ook kinderen en scholieren reizen via trein, tram, metro of bus naar en van school. Zij zien dan niet alleen rokende medereizigers, maar ook autoriteitsfiguren -zoals conducteurs- die roken. Onderzoek laat zien dat als kinderen anderen zien roken, zij indirect gestimuleerd worden om zelf ook te gaan roken.

Iedereen rookt mee bij bushaltes en op de treinperrons

Rookvrije perrons en bushaltes zorgen dat niet-roken steeds meer de norm wordt én dat niet-rokers minder vaak ongevraagd ‘mee-roken’ en tweede of derdehands tabaksrook inademen. Tabaksrook (en andere soorten rook) bestaat voor een groot deel uit fijnstof (PM2,5): heel kleine stofdeeltjes die diep in de longen kunnen komen. Er zweeft altijd een kleine hoeveelheid fijnstof door de lucht en dat kan meestal geen kwaad. Een hoge concentratie zorgt wel voor gezondheidsproblemen. Dat zie je bijvoorbeeld in steden met smog, waar veel fijnstof in de lucht zit en veel mensen luchtwegklachten hebben.

In veel onderzoeken naar de blootstelling aan tabaksrook kijken onderzoekers naar de hoeveelheid fijnstof in de lucht op het moment dat er ergens gerookt wordt. Ze vergelijken dit dan met de hoeveelheid fijnstof op momenten dat er niet gerookt wordt. In onze recent gepubliceerde factsheet hebben we het wetenschappelijk onderzoek op dit gebied beschreven. Zo blijkt bijvoorbeeld dat als er gerookt wordt op horecaterrassen de hoeveelheid fijnstof in de lucht kan oplopen van 8 naar 124 microgram per kubieke meter (μg/m3), met pieken tot 1318 μg/m3. Ter vergelijking: de Nederlandse luchtkwaliteitsnormen stellen dat de gemiddelde hoeveelheid fijnstof in een jaar niet hoger mag zijn dan 25 µg/m3. Gemiddeld ligt de concentratie fijnstof in steden rond de 12 µg/m3.

Bij de rookpalen op de Nederlandse stations kreeg je tot voor kort behoorlijk veel fijnstof binnen. Het Trimbos-instituut en het RIVM doen samen onderzoek naar deze blootstelling.* Het onderzoek is nog niet afgerond, maar de eerste metingen laten wel al zien hoe de hoeveelheid fijnstof flink kan oplopen als er gerookt wordt. In de grafiek hieronder is te zien dat als er niemand rookt bij de rookpalen, de fijnstofconcentratie laag blijft. Zodra er rokers een sigaret opsteken, schiet de gemeten hoeveelheid fijnstof omhoog. Bij deze meting op Utrecht Centraal liep dit zelfs kort op tot rond de 800 μg/m3. Als niet-roker kon je dus behoorlijk wat tabaksrook binnenkrijgen.

Rookvrije perrons brengen ons op het goede spoor

ProRail en NS dragen met het rookvrij maken van de perrons bij aan een gezondere samenleving en maken duidelijk dat roken in de openbare ruimte niet langer de norm is in Nederland. Laten we hopen dat lokale overheden en vervoersbedrijven dit voorbeeld overnemen en ook hun ov-haltes rookvrij maken. Een volledig rookvrij openbaar vervoer is namelijk een belangrijk station op het spoor naar een rookvrije generatie.

* Dit onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door het Longfonds, KWF Kankerbestrijding, de Hartstichting, het Diabetes Fonds, de Trombosestichting en het ministerie van VWS.

 

Jeroen Bommelé
Wetenschappelijk onderzoeker Tabak