Jaarlijks ontwikkelen 275.000 mensen voor het eerst een psychische aandoening

Ruim 1 op de 10 (11%) Nederlanders in de leeftijdsgroep van 18-75 jaar die nog nooit in hun leven een psychische aandoening hebben gehad, krijgt over een periode van 3 jaar voor het eerst een psychische aandoening. Incidente stemmings- en angststoornis kwamen het vaakst voor, gevolgd door een incidente alcohol- of drugsstoornis. In totaal gaat het om 275.000 volwassenen die jaarlijks voor het eerst een psychische aandoening krijgen.  

<<Bekijk de cijfers

Jongere mensen krijgen vaker een psychische aandoening

Bijna een kwart (24%) van de jongvolwassenen (18-24 jaar) krijgt in een periode van drie jaar voor het eerst een psychische aandoening. Dat is beduidend vaker dan bij ouderen (65-75 jaar) het geval is (9%). Ook vrouwen, mensen met basisonderwijs, lbo, mavo of vmbo als hoogst afgeronde opleiding en mensen die in een stad wonen krijgen vaker voor het eerst een psychische aandoening. 

“Psychische aandoeningen ontstaan vaak voor het eerst in de jongvolwassenheid, een kwetsbare levensfase. Bij oudere volwassenen is de kans groter dat zij eerder in hun leven een psychische aandoening hebben gehad; daardoor is hun kans op een nieuwe aandoening kleiner.” Marlous Tuithof, onderzoeker NEMESIS.  

Flinke toename in de afgelopen 12 jaar 

Het aandeel volwassenen van 18-64 jaar dat voor het eerst in het leven een psychische aandoening krijgt, is in de afgelopen jaren flink toegenomen. Twaalf jaar geleden kreeg 9% van de 18-64-jarige volwassenen over een periode van 3 jaar voor het eerst een psychische aandoening. Dit is nu toegenomen tot 14%. De stijging was sterker voor mensen die in dezelfde periode hun werk verloren en voor mensen die in de stad wonen. Het kan zijn dat mensen met deze kenmerken meer kans hebben op het ontwikkelen van een psychische aandoening, maar ook andersom. Bijvoorbeeld dat mensen die een psychische aandoening ontwikkelen vaker te maken hebben met baanverlies.   

 “Eerder hebben we gezien dat het aandeel mensen met een psychische aandoening in Nederland sterk is toegenomen. Nu blijkt dat ook het aantal mensen dat voor het eerst in hun leven een psychische aandoening krijgt, flink is gestegen. Dit onderstreept hoe belangrijk het is om in te zetten op preventie, zodat psychische aandoeningen zoveel mogelijk kunnen worden voorkomen voordat ze ontstaan.” Marlous Tuithof, onderzoeker NEMESIS.  

Over dit onderzoek 

NEMESIS, the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study, is een grootschalige, langlopende studie van het Trimbos-instituut naar psychisch welzijn en gezondheid van Nederlandse volwassenen. Deze studie wordt uitgevoerd in opdracht van VWS. Hiervoor voeren interviewers van veldwerkbureau Ipsos I&O gesprekken bij mensen thuis. In de periode van november 2019 tot en met maart 2022 werd de eerste meting van NEMESIS-3 uitgevoerd onder 6,194 volwassenen van 18-75 jaar. Zij werden tussen januari 2023 en november 2024 gevraagd voor de tweede meting. In totaal deden 4,688 volwassenen opnieuw mee. Bij beide metingen worden psychische aandoeningen bepaald met een klinisch instrument. NEMESIS-3 is een herhaling van de NEMESIS-2 studie die 12 jaar geleden op vergelijkbare wijze werd uitgevoerd. Door de incidentiecijfers van deze twee studies te vergelijken, zijn veranderingen over tijd bepaald. Dit is alleen gedaan voor 18-64-jarigen omdat dit de leeftijdsrange was voor deelname aan NEMESIS-2. 

Meer informatie

Meer informatie over de studie en resultaten van NEMESIS-3 zijn te vinden op de website: cijfers.trimbos.nl/nemesis.