‘Dinsdagdip’ na ecstasy? Die staat niet los van de context

De studie is gedaan door onderzoekers van het Trimbos-instituut en University College London (UCL). Er is voor het eerst gekeken naar de gecombineerde invloed van ecstasy, andere drugs, slaap en psychische gezondheid op het herstel van welzijn in de dagen na een nacht uit.

Dagboekjes in de natuurlijke omgeving

Voor het onderzoek werden 244 jonge volwassenen (18–34 jaar) uit Nederland en het Verenigd Koninkrijk gevolgd. Zij vulden gedurende vijf weken elke dag een kort digitaal dagboekje in via een app. Deelnemers rapporteerden dagelijks hun stemming, middelengebruik en slaap. Deze manier van onderzoek geeft een betrouwbaar beeld van wat mensen daadwerkelijk ervaren in hun eigen omgeving, in plaats van in een laboratoriumsituatie.

Drie dagen minder welzijn

De analyses lieten zien dat het mentale welzijn van deelnemers gemiddeld duidelijk lager was in de drie dagen na het gebruik van ecstasy. Ook wanneer rekening werd gehouden met andere factoren – zoals gebruik van andere drugs, slaapduur en -kwaliteit en achtergrondkenmerken – bleef het effect zichtbaar.

Geen van de andere onderzochte middelen (alcohol, cannabis, amfetamine) had een vergelijkbare invloed op het welbevinden in de dagen erna. Alleen cocaïnegebruik liet, net als ecstasy, een negatieve impact zien, al was die minder sterk.

Dip staat niet los van de context

“In de wetenschap is er nog geen consensus over wat de mentale dip na ecstasygebruik precies veroorzaakt. Deze studie laat nu voor het eerst zien dat zowel de drugs zelf als de context van invloed is op de dip.” – Matthijs Blankers, senior onderzoeker Trimbos-instituut en bijzonder hoogleraar aan de Tilburg University

Slechte of korte slaap in de dagen na gebruik verergerde de afname in welzijn. Ook mensen die al hogere niveaus van angst of depressieve klachten hadden, rapporteerden een sterkere daling van hun mentale welzijn.

Implicaties

De resultaten laten zien dat het niet alleen belangrijk is om risico’s tijdens het gebruik te beperken, maar ook om aandacht te hebben voor herstel in de dagen erna – bijvoorbeeld door goed te slapen en ander middelengebruik te vermijden.

Het onderzoek vond plaats binnen de ALAMA nightlife study, waarin jongeren die regelmatig uitgaan werden onderzocht. Dankzij deze aanpak brachten onderzoekers de stemmingsveranderingen rond daadwerkelijke gebruiksmomenten in kaart.

De ALAMA-studie (Understanding the dynamics and consequences of young adult substance use pathways, A Longitudinal And Momentary Analysis in the European Nightlife scene) was onderdeel van het Europese ERANID-onderzoeksprogramma. Het Nederlandse deel werd gefinancierd door ZonMW.

Heb je vragen over drugsgebruik of maak jij je zorgen over jezelf of iemand anders? Bel de drugsinfolijn 0900-1995 of ga naar drugsinfo.nl

Meer informatie:

• Lees het wetenschappelijke artikel: https://doi.org/10.1016/j.drugalcdep.2025.112881
• Meer feiten en cijfers over xtc: Xtc (ecstasy) – Trimbos-instituut