Kosten van psychische aandoeningen geschat op gemiddeld €5.630 per persoon

Extra kosten bij stemmingsstoornissen het hoogst

Berekeningen van kosten op basis van de NEMESIS-3-studie (2019-2022) tonen aan dat de jaarlijkse extra kosten per persoon met een psychische aandoening in Nederland gemiddeld €5.630 bedragen. Voor 2022 worden de totale kosten voor de Nederlandse bevolking (18-75 jaar) geschat op ongeveer €18,8 miljard. Deze kosten bestaan uit zorgkosten, maar ook uit reiskosten en kosten die ontstaan doordat iemand niet of minder goed kan werken of functioneren tijdens dagelijkse activiteiten. De kosten zijn berekend voor vier typen veelvoorkomende aandoeningen: stemmingsstoornissen, angststoornissen, middelenstoornissen en ADHD.

Stemmingsstoornissen brengen jaarlijks gemiddeld de hoogste extra kosten per persoon met zich mee, namelijk €6.088. Hierop volgen angststoornissen (€3.663) en middelenstoornissen (€3.601), die gemiddeld ongeveer evenveel extra kosten met zich meebrengen.

Nieuw is ook de kostenberekening voor ADHD; volwassenen met ADHD hebben gemiddeld €4.405 aan extra kosten per jaar.

Zorggebruik is iets gedaald

Als we een vergelijking maken met twaalf jaar geleden, zien we dat de jaarlijkse extra kosten voor het hebben van een psychische aandoening grotendeels gelijk zijn gebleven. Opvallend is dat het gemiddelde extra zorggebruik per persoon met een psychische aandoening is gedaald. Het aandeel van de gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg nam af, terwijl het gebruik van de huisarts juist iets hoger uitviel.

“De verschuiving van kosten van de gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg naar de huisartsenzorg lijkt samen te hangen met de inzet van praktijkondersteuners GGZ (POH-GGZ). Deze ontwikkeling zou kunnen duiden op een meer kostenefficiënte aanpak van psychische zorg in Nederland.” – aldus Ben Wijnen, senior onderzoeker economische evaluatie aan het Trimbos-instituut.

Werkverzuim en verminderde werkprestatie grootste kostenpost

Tussen 2019 en 2022 komt onder volwassen Nederlanders veruit het grootste deel van de kosten voort uit productiviteitsverlies, zoals ziekteverzuim en verminderde prestatie op het werk (tussen 61% en 85%, afhankelijk van de aandoening). Vergelijken we deze cijfers met 12 jaar geleden dan zien we een lichte toename van de kosten door verminderde werkprestatie bij mensen met een psychische aandoening: van circa 84% van de totale kosten in 2007–2009 naar 89% in 2019–2022.

Investeren in preventie

Deze studie laat zien dat de extra kosten van psychische aandoeningen aanzienlijk zijn, en dat deze niet alleen met effectieve en (kosten)efficiënte zorg kunnen worden teruggedrongen. Preventie speelt hierin een cruciale rol: het kan voorkomen dat zorgkosten ontstaan en draagt bij aan het beperken van werkverzuim en verminderde werkprestatie. Omdat juist in de werkomgeving veel kosten worden gemaakt, is het van belang zowel het ontstaan van psychische aandoeningen te voorkomen als mensen met een psychische aandoening optimaal te ondersteunen in hun arbeidsparticipatie.

“Omdat de gevolgen van psychische aandoeningen vooral tot uiting komen in verzuim en verminderde productiviteit, zou het lonen als werkgevers gezonde werkomgevingen creëren of behouden en tijdig ingrijpen om verdere verergering van symptomen te voorkomen.” – aldus Ben Wijnen, senior onderzoeker economische evaluatie aan het Trimbos-instituut.

Over dit onderzoek

NEMESIS is een grootschalige, langlopende studie van het Trimbos-instituut naar psychisch welzijn, gezondheid en levenservaringen van Nederlandse volwassenen. Deze studie wordt uitgevoerd in opdracht van VWS. Hiervoor voeren interviewers van veldwerkbureau Ipsos I&O Research gesprekken bij mensen thuis. Ze gebruiken een klinisch instrument om psychische aandoeningen te bepalen. Daarnaast is het zorggebruik van deelnemers vanwege psychische problemen of alcohol- of drugsproblemen en het werkverzuim uitgevraagd. De combinatie van onder meer deze gegevens heeft geresulteerd in de bovenstaande resultaten.

Meer informatie

Meer informatie over de studie en eerste resultaten van NEMESIS-3 zijn te vinden op de website en uitgebreider beschreven in een internationaal wetenschappelijk paper.