Persoonsgericht samenwerken bij dementie thuis
Hoe kunnen we onbegrepen gedrag bij dementie thuis voorkomen én er beter mee omgaan?
Mensen met dementie wonen steeds langer thuis. Onbegrepen gedrag – zoals boosheid, wantrouwen of verwarring – is een grote uitdaging voor wijkverpleegkundigen, mantelzorgers en andere wijkprofessionals zoals de politie of het buurtteam.
Vragen?
Daarom onderzoeken we samen met Kenniswerkplaats SOMO, Menske, Careyn en Buurtzorg van 2024 tot 2026 hoe we ervoor kunnen zorgen dat onbegrepen gedrag minder vaak voorkomt bij mensen met dementie. Dat doen we door het invoeren vanPersoonsgericht (samen)werken. Deze manier van werken richt zich op wat iemand nodig heeft en wie die persoon is. We voeren het onderzoek uit in de wijkverpleging, met steun van ZonMw als onderdeel van het Actieprogramma Grip op onbegrip.
Onbegrepen gedrag bij dementie
Mensen met dementie wonen steeds langer thuis. Zij hebben problemen met hun geheugen. Soms gedragen ze zich ook op een manier die anderen niet begrijpen: zoals heel boos worden of mensen niet meer vertrouwen. Dit onbegrepen gedrag is moeilijk voor de mensen met dementie zelf. Ook hun familie, vrienden of buren vinden het vaak lastig. Ook de politie en de GGD krijgen steeds vaker meldingen van mensen met dementie die verward zijn. Dit alles maakt dat onbegrepen gedrag vaak uiteindelijk (mede) aanleiding is voor een verhuizing naar een verpleeghuis. Daarom is het heel belangrijk om onbegrepen gedrag te voorkomen en er goed mee om te gaan.
Doel van het onderzoek
Wijkverpleegkundigen zorgen vaak voor mensen met dementie. Ze hebben veel contact met familie en buren. Daarom horen zij vaak als eerste over onbegrepen gedrag. Het is voor de medewerkers van de wijkverpleging soms ook moeilijk om hiermee om te gaan. En ze geven aan het lastig te vinden om goed samen te werken met andere hulpverleners, zoals huisartsen, het Buurtteam of de politie.
Verpleeghuizen gebruiken de methode ‘Persoonsgericht werken’ al om beter met onbegrepen gedrag om te gaan. Deze methode helpt goed. Medewerkers leren er via trainingen mee werken. In dit project maken we deze methode ook geschikt voor de wijkverpleging. Drie wijkverplegingsteams in Utrecht gaan er als eerste mee aan de slag. Daarna verspreiden we de aanpak verder. In de vernieuwe methode besteden we bovendien extra aandacht aan de samenwerking met andere hulpverleners.
Het doel is dat medewerkers in de wijkverpleging mensen met dementie beter kunnen helpen en dat daardoor onbegrepen gedrag minder vaak voorkomt. Zo wordt het leven voor mensen met dementie en hun familie fijner.
De stappen in het onderzoek
Stap 1: Problemen en wensen verzamelen (Jan - maart 2025)
Onderzoeken wat wijkverpleging, mantelzorgers, mensen met dementie en hulpverleners uit de sociale en veiligheidssector nodig hebben om beter om te gaan met onbegrepen gedrag. We doen dit door artikelen te lezen (literatuuronderzoek) en door groepsgesprekken te houden.
Stap 2: De methodiek aanpassen (April 2025)
De methode ‘Persoongericht werken’ aanpassen zodat de wijkverpleging er goed mee kan werken.
Stap 3: Voormeting (Mei 2025)
Medewerkers van de wijkverpleging vullen een vragenlijst in. Daarin geven ze aan hoe zij onbegrepen gedrag ervaren (o.a. gevoel van bekwaamheid en gevoel van machteloosheid)
Stap 4: Uitvoering (Mei - oktober 2025)
Wijkverpleging krijgt een training over de methode. Daarna gaan medewerkers de methode gebruiken in hun werk.
Stap 5: Evaluatie (November 2025 – maart 2026)
We kijken wat de methode heeft opgeleverd. Mederwerkers van de wijkverpleging vullen opnieuw een vragenlijst in en doen mee aan groepsgesprekken. We praten ook met mensen met dementie en hun mantelzorgers in aparte interviews.
Stap 6: Vastleggen en verspreiden (April – augustus 2026)
De wijkverpleging-organisaties zorgen dat de methode goed wordt ingebed in hun werk. We delen de methode ook met andere organisaties. Tot slot is er een kleine bijeenkomst (mini-symposium) in de regio Utrecht om het project af te sluiten.
Voortgang
Op dit moment -zomer 2025- zijn we bezig met stap 4 van het onderzoek. De wijkverplegingteams hebben in mei een training gevolgd over de methode. Ze gaan nu in de praktijk brengen wat ze hebben geleerd. In de tussentijd hebben wij regelmatig contact met de teams om te horen hoe het gaat en of ze ergens hulp bij nodig hebben.
