Hulpbronnen van veerkracht

Individuele hulpbronnen 

Individuele hulpbronnen zijn eigenschappen of vaardigheden die veerkracht versterken vanuit het individu (intern). 

Veelgenoemde werkzame individuele hulpbronnen zijn ​[8]​: 

• Goed probleemoplossend vermogen. 
• Positieve levenshouding en gevoel voor humor (met relativeren als coping). 
• Goede sociale vaardigheden/sociaal-emotioneel ontwikkeling. Enerzijds voor het aangaan en behouden van vriendschappen en andere sociale relaties. Anderzijds kan een goede emotieregulatie leiden tot meer constructieve vormen van coping. Het werkt als bouwsteen voor het kunnen omgaan met stress en negatieve gebeurtenissen.  
• Vertrouwen in eigen kunnen en een gevoel van eigenwaarde.  
• Tevredenheid met het leven, optimisme. 
• Inlevingsvermogen (empathie), verantwoordelijkheid, meervoudig perspectief (dingen van verschillende kanten kunnen bekijken) en morele betrokkenheid. 
• Cognitieve capaciteiten. Cognitieve flexibiliteit en bewuste emotieregulatie maken het mogelijk om je gedrag of denken aan te passen als de situatie daarom vraagt ​[10]​.  
• Mate waarin iemand de mogelijkheid heeft om zelf keuzes te maken. 
• Zelfvertrouwen. ​[10]​ 
• Inzicht in eigen vaardigheid (of insight building). Het gaat hierbij om jongeren die meer zelfinzicht krijgen en hun houding leren aanpassen ​[11]​ zoals geciteerd in  ​[1]​. 
• Betekenisverlening: een proces waarin iemand nadenkt over de waarde van wat die meemaakt: om welke reden of waardoor gebeurt iets, wat zegt het over mij en wat kan ik ermee? Iemand zoekt naar verbanden, doelen, waarden en richting. Dit proces helpt om vervelende ervaringen in een breder en samenhangend beeld van jezelf en je leven te plaatsen ​[10]​. Geloof of spiritualiteit kunnen mensen helpen bij het geven van betekenis van situaties. Betekenis-gevende vaardigheden (zoals doelen kunnen stellen) kunnen bijdragen aan dit proces ​[1]​. 

Individuele hulpbronnen zijn te ordenen in drie relevante clusters ​[5]​:  

• regulerende vaardigheden: gaan over in hoeverre iemand eigen gedachten, gedrag en emoties kan herkennen en aansturen; 
• betekenis-gevende vaardigheden: kunnen helpen vervelende ervaringen een plek te geven, zoals een positieve kijk hebben op het leven; en  
• interpersoonlijke handigheid: eigenschappen die helpen bij het aangaan en behouden van hechte banden, zoals empathie of vergevingsgezindheid. 

Deze clusters van hulpbronnen kunnen herkend worden in of komen overeen met een aantal bouwstenen van de definitie van mentale gezondheid, zoals mentale vaardigheden en positieve levenshouding uit de persoonlijke component, en empathie en sociaal functioneren uit de sociale component. 

Omgevingshulpbronnen 

Omgevingshulpbronnen zijn externe hulpmiddelen; zij versterken veerkracht van een individu van buitenaf. Dit zijn bijvoorbeeld sociale relaties met familie, vrienden of leraren. Maar ook bredere omgevingshulpbronnen zoals een prettig schoolklimaat of gemeenschapscohesie kunnen bijdragen aan het versterken van sociale relaties. 

Veelgenoemde werkzame omgevingshulpbronnen zijn: 

• Sociale steun: vanuit het gezin, vriendschappen, vanuit school en leraren en/of buren ​[8]​. Kinderen die sociale steun ervaren zijn beter in staat om negatieve gebeurtenissen te relativeren en ermee om te gaan. Steun en troost komt in eerste instantie van ouders of verzorgers, maar kan ook komen vanuit een relatie met een andere volwassene.  
• Positieve sociale relaties (​[12]​ zoals geciteerd in ​[8]​). Hierin zijn hechte relaties en compassie belangrijke hulpbronnen.  
• Activiteiten die iemand graag doet of omgevingen waar iemand zich graag bevindt (bijbaan, sport, geloof, in de buurt/natuur). Activiteiten kunnen ook specifiek helpend zijn voor iemand wanneer die hierdoor het gevoel krijg (weer) te participeren in de maatschappij ​[13]​. 

Hulpbronnen die invloed hebben op het veerkracht, hebben automatisch ook invloed op mentale gezondheid. Een onderdeel van mentale gezondheid is namelijk de manier waarop je omgaat met de uitdagingen in het dagelijks leven. Veerkracht bepaalt mede hoe sterk de impact van een tegenslag op iemands mentale gezondheid is. Zo zijn veel van de hulpbronnen óók belangrijke factoren die mentale gezondheid beïnvloeden.  

Voor beleid is het vooral belangrijk om hulpbronnen zo veel mogelijk te versterken, te ondersteunen en beschikbaar te stellen. In hoofdstuk 4 vind je specifieke beleidsmaatregelen en in te zetten interventies.