Het verlies van een baan, het uitgaan van een relatie, ziekte of het verlies van naasten; iedereen krijgt met tegenslagen te maken. Dat is onderdeel van het leven. Daarnaast ervaren we toenemende maatschappelijke crises zoals met betrekking tot klimaat, gebrek aan huisvesting, armoede en oorlogsdreiging. Deze bedreigingen en onzekerheden zetten de mentale gezondheid onder druk en vergroten de kans op psychische klachten. Een belangrijke bouwsteen van de definitie mentale gezondheid is de manier waarop je omgaat met de uitdagingen in het dagelijks leven. Dit is waar veerkracht bij komt kijken.
Het versterken van veerkracht is een vaak genoemde strategie binnen beleid voor mentale gezondheid. De term veerkracht wordt in de literatuur en praktijk op verschillende manieren gedefinieerd, gebruikt en geïnterpreteerd. Uiteenlopende opvattingen maken het moeilijk om een gedeeld begrip te vormen en daarmee om het goede gesprek te voeren over wat er nodig is om veerkracht in de samenleving te versterken.
Dit kennisdossier gaat daarom over:
- wat we verstaan onder veerkracht;
- waarom veerkracht geen synoniem is voor mentale gezondheid;
- hoe veerkracht wel bijdraagt aan een goede mentale gezondheid; en
- waarom inzetten op factoren die mentale gezondheid versterken de meest effectieve manier is om veerkracht te versterken.
- M. Van der Rijst, V., de Lange, A., Kleinjan, M., & van den Essenburg, “Eindrapportage ‘Werkzame elementen van veerkracht,’” 2023. [Online]. Available: https://www.augeo.nl/onderzoek/-/media/ECB4713C00EC4F1DBFA881C9FE3EA46C.ashx
- S. Soyez, V., Baetens, I., Theuns, P., Van Droogenbroeck, F., & Devarwaere, “Weerbaarheid en veerkracht bij kinderen en jongeren: Conceptanalyse en ontwikkeling van een meetinstrument.,” 2023. [Online]. Available: https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/58877
- L. Bolier, “Mentale problemen tijdens corona in een ander daglicht.,” Trimbos-instituut. Accessed: Aug. 01, 2025. [Online]. Available: https://www.trimbos.nl/actueel/blogs/mentale-problemen-tijdens-corona-in-een-ander-daglicht/
- J. J. W. Liu, M. Reed, and K. P. Fung, “Advancements to the Multi-System Model of Resilience: updates from empirical evidence,” Heliyon, vol. 6, no. 9, Sep. 2020, doi: 10.1016/j.heliyon.2020.e04831.
- J. Grych, S. Hamby, and V. Banyard, “The resilience portfolio model: Understanding healthy adaptation in victims of violence,” Psychol Violence, vol. 5, no. 4, pp. 343–354, 2015, doi: 10.1037/a0039671.
- K. Skala and T. Bruckner, “Beating the odds: an approach to the topic of resilience in children and adolescents,” Neuropsychiatrie, vol. 28, no. 4, pp. 208–217, 2014, doi: 10.1007/s40211-014-0125-7.
- S. Lazarus, R. S., & Folkman, Stress, Appraisal, and Coping. New York: Springer Publishing., 1984.
- M. Fekkes, M. de Wolff, and L. Rutgers, “Metaonderzoek Veerkracht - Een metaonderzoek naar individuele en collectieve veerkracht van de samenleving,” 2023.
- NCJ, “De impact van armoede op jeugdigen.” [Online]. Available: https://www.ncj.nl/onderwerp/armoede/impact/
- D. Geurts, E., Van Haalen, “Veerkracht versterken in de praktijk,” Augeo Kennis. Accessed: Aug. 13, 2025. [Online]. Available: https://veerkrachtelementen.augeo.nl/veerkrachtelementen/cover
- E. Mertens, M. Deković, P. Leijten, M. Van Londen, and E. Reitz, “Components of School-Based Interventions Stimulating Students’ Intrapersonal and Interpersonal Domains: A Meta-analysis.,” Clin Child Fam Psychol Rev, vol. 23, no. 4, pp. 605–631, Dec. 2020, doi: 10.1007/s10567-020-00328-y.
- A.-L. van Harmelen, “Veerkracht bestaat niet,” Universiteit Leiden, Leiden, 2022.
- E. Scheffers, F., Moonen, X.M.H., & van Vugt, “Bronnen van veerkracht bij personen met een licht verstandelijke beperking: een systematisch literatuuronderzoek.,” in Laag IQ in de GGZ 2019, 2019. [Online]. Available: https://www.meerotterdamrijnmond.nl/assets/uploads/Nieuwsberichten/Kennisbank/Bronnen-van-Veerkracht-LVB.pdf
- D. Geurts, E. & Van Haalen, “Veerkrachtelement: Emotieregulatie.” Accessed: Aug. 13, 2025. [Online]. Available: https://www.augeo.nl/-/media/Files/veerkrachtelementen/Veerkrachtelement-Emotieregulatie.ashx
- B. de Mooij, M. Fekkes, R. H. J. Scholte, and G. Overbeek, “Effective Components of Social Skills Training Programs for Children and Adolescents in Nonclinical Samples: A Multilevel Meta-analysis,” Clin Child Fam Psychol Rev, vol. 23, no. 2, pp. 250–264, 2020, doi: 10.1007/s10567-019-00308-x.
- M. Boer et al., “HBSC 2021. Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland,” 2022.
- A. P. Fontes and A. L. Neri, “Resilience in aging: Literature review,” Ciencia e Saude Coletiva, vol. 20, no. 5, pp. 1475–1495, 2015, doi: 10.1590/1413-81232015205.00502014.
- J. De Witte and T. Van Regenmortel, “Silver Empowerment. Resilience of vulnerable elderly. A narrative research approach.,” Leuven, 2019. [Online]. Available: http://hiva.kuleuven.be
- M. De Greef, L. Neven, and L. G. Lameiro, “Handboek Sociaal Vitaal en Sociaal Vitaal in Kleur,” Stichting GALM, 2022. [Online]. Available: https://netwerknoom.nl/wp-content/uploads/2023/04/Handboek-Sociaal-Vitaal-en-Sociaal-Vitaal-in-Kleur-1.pdf
- S. Górska, A. Singh Roy, L. Whitehall, L. Irvine Fitzpatrick, N. Duffy, and K. Forsyth, “A Systematic Review and Correlational Meta-Analysis of Factors Associated With Resilience of Normally Aging, Community-Living Older Adults,” Gerontologist, vol. 62, no. 9, pp. e520–e533, Nov. 2022, doi: 10.1093/geront/gnab110.
- J. Van Campen, C., Iedema, J., & de Haan, “Investeren in vitale ouderen: Een verklaringsmodel van veranderingen in hulpbronnen en participatie op welbevinden in de vergrijzende samenleving.,” Den Haag, 2024. [Online]. Available: https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2024/03/05/investeren-in-vitale-ouderen
- A. Trică et al., “Resilience and successful aging: A systematic review and meta-analysis,” Acta Psychol (Amst), vol. 248, no. May, 2024, doi: 10.1016/j.actpsy.2024.104357.
- E. B. Carlson and C. J. Dalenberg, “A conceptual framework for the impact of traumatic experiences.,” Trauma Violence Abuse, vol. 1, no. 1, pp. 4–28, 2000, doi: https://doi.org/10.1177/1524838000001001002.
- R. C. Kessler, C. B. Nelson, K. A. McGonagle, M. J. Edlund, R. G. Frank, and P. J. Leaf, “The epidemiology of co-occurring addictive and mental disorders: implications for prevention and service utilization.,” Am J Orthopsychiatry, vol. 66, no. 1, pp. 17–31, Jan. 1996, doi: 10.1037/h0080151.
- T. Abbott, Social and Personality Development, 1st Editio. London, 2021. doi: https://doi.org/10.4324/9781003209300.
- F. van Hoof, J. Nuijen, H. Kroon, and A. Knispel, “Psychische kwetsbaarheid, sociale inclusie en verbindende zorg,” 2016.
- Trimbos, “Factsheet Panel Psychisch Gezien,” 2015. [Online]. Available: https://assets.trimbos.nl/docs/060c32ff-fb12-459e-9cb3-b7138ff2775d.pdf
- W. Anthony, “Recovery From Mental Illness: The Guiding Vision of the Mental Health Service System in the 1990s,” Apr. 1993. doi: 10.1037/h0095655.
- A. Hendriksen-Favier, K. Nijnens, and S. van Rooijen, Handreiking voor de implementatie van herstelondersteunende zorg in de ggz. 2012.
- C. Tjaden et al., “Effectiveness of Resource Groups for Improving Empowerment, Quality of Life, and Functioning of People with Severe Mental Illness: A Randomized Clinical Trial,” JAMA Psychiatry, vol. 78, no. 12, pp. 1309–1318, 2021, doi: 10.1001/jamapsychiatry.2021.2880.
- A. J. Zautra, “Resilience: one part recovery, two parts sustainability.,” J Pers, vol. 77, no. 6, pp. 1935–1943, Dec. 2009, doi: 10.1111/j.1467-6494.2009.00605.x.
- A. S. Masten, “Ordinary magic. Resilience processes in development.,” Am Psychol, vol. 56, no. 3, pp. 227–238, Mar. 2001, doi: 10.1037//0003-066x.56.3.227.
- A. K. Przybylski, A. Mishkin, V. Shotbolt, and S. Linington, “A Shared Responsibility: Building Children’s Online Resilience,” Virgin Media, p. 13, 2014.
- L. Xie, J. Pinto, and B. Zhong, “Building community resilience on social media to help recover from the COVID-19 pandemic,” Comput Human Behav, vol. 134, p. 107294, 2022, doi: https://doi.org/10.1016/j.chb.2022.107294.
- B. Dopmeijer, J., Scheeren, L., van Baar, J., & Bremer, “Harder, better, faster, stronger? Een onderzoek naar risicofactoren en oplossingen voor prestatiedruk en stress van studenten in het hbo en wo,” 2023. doi: 10.4324/9781315462738-2.
- J. Dopmeijer, L. Scheeren, B. Bremer, S. Sweijen, L. Schenk, and T. Krämer, “Als je door de bomen het bos niet meer ziet Verdiepend onderzoek naar de risicofactoren en oplossingen van prestatiedruk en stress bij mbo-studenten,” 2024.
- L. Koopmans, I. Niks, and E. de Vroome, “Veerkracht en werkhulpbronnen ter versterking van de duurzame inzetbaarheid van werknemers,” Tijdschrift voor HRM, vol. 23, no. 1, pp. 27–52, 2020, doi: 10.5117/thrm2020.1.koop.
- Sebastian Raetze, Stephanie Duchek, M. Travis Maynard, and Bradley L Kirkman, “Resilience in Organizations: An Integrative Multilevel Review and Editorial Introduction,” Group Organ Manag, vol. 46, no. 4, pp. 607–656, Aug. 2021, doi: 10.1177/10596011211032129.
- S. N. J. Hooftman, W.E., Mars, G.M.J., Janssen, B., de Vroome, E.M.M., Janssen, C.J.M., Ramaekers, M.M.M.J., & van den Bossche, Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2017: Methodologie en globale resultaten. Leiden: TNO, 2018.
- J. Van Eck and W. de Groot, “Werken met Veerkracht bij Rabobank,” Tijdschrift voor HRM, vol. 7, 2015.
Refereer naar dit kennisdossier als:
Trimbos-instituut. (2025, 13 november). Veerkracht en mentale gezondheid. Expertisecentrum Mentale Gezondheid. Geraadpleegd op [datum], van https://www.trimbos.nl/kennis/mentale-gezondheid-preventie/expertisecentrum-mentale-gezondheid/veerkracht-en-mentale-gezondheid/
Auteurs:
Het kennisdossier Veerkracht en mentale gezondheid is in 2025 gepubliceerd met dank aan: Isabel Gosselt, Nynke de Nie, Satyana Nuesink, Jolanda Meeuwissen, Maaike van Vugt, Renate Verka Marja van Bon-Martens. Dank gaat ook uit naar Marleen Engelbarts (adviseur publieke gezondheid) en Pauline Weber (arts Maatschappij + Gezondheid) van GGD IJsselland voor hun waardevolle bijdragen als meelezers.
