Participatie en inclusie van mensen met ernstige psychische problematiek raakt verder achter
In 2018 startte het programma ‘Onbeperkt meedoen!’. Dit programma is een praktische uitwerking van het VN-verdrag handicap. Het doel is dat mensen met een beperking meer en naar eigen wens en vermogen kunnen meedoen aan de samenleving. Met jaarlijkse peilingen onder leden van het panel Psychisch Gezien wordt deze ambitie gemonitord voor mensen met psychische aandoeningen.
Uit de meest recente peilingen over ‘Onbeperkt Meedoen!’ (2016-2019) blijkt dat mensen met een psychische aandoening minder naar wens en vermogen meedoen in de samenleving dan mensen uit de algemene bevolking.
Weinig betaald werk, veel vrijwilligerswerk
Mensen met een psychische aandoening participeren minder dan de algemene bevolking. Tussen 2016 en 2019 is de deelname aan de samenleving onderzocht op negen deelgebieden, zoals (vrijwilligers)werk, dagelijks buitenshuis komen en het ontmoeten van vrienden. Het verschil is het grootst bij betaald werk: minder dan een kwart van de panelleden onder de 65 jaar heeft betaald werk, terwijl driekwart van de algemene bevolking betaald werkt. Tussen 2016 en 2019 is deze kloof nog groter geworden, omdat de betaalde arbeidsparticipatie van mensen met een psychische aandoening gelijk bleef en in de algemene bevolking steeg van 69% naar 76%. Wel hebben de panelleden wat vaker vrijwilligerswerk dan de algemene bevolking (41% vs. 36% in 2019).
Belang van betaald werk
Ongeveer de helft van de mensen met een psychische aandoening vindt het belangrijk om betaald werk te kunnen doen, tegenover 89% in de algemene bevolking. Panelleden die betaald werk belangrijk vinden, hebben gemiddeld vaker betaald werk. Toch is ook bij die groep het aandeel met betaald werk nog steeds relatief laag, namelijk 36%.
Impact van de coronacrisis
Sinds de coronacrisis is de participatie niet verbeterd, maar eerder verslechterd. Vóór de coronacrisis ervoer 76% voldoende structuur in de dag, medio 2020 48% (in april: 44%). Ook was medio 2020 het vrijwilligerswerk voor vier op de tien vrijwilligers (nog) niet opgestart. Binnenkort verschijnen resultaten van een recente peiling onder leden van het panel Psychisch Gezien over de impact van de coronacrisis op mensen met ernstige psychische aandoeningen.
Meer gebruik van buurtvoorzieningen en openbaar vervoer
Mensen met een psychische aandoening maakten tussen 2016 en 2019 steeds meer gebruik van buurtvoorzieningen. Ook gebruikten ze vaker het openbaar vervoer.
Sociale inclusie
Het gevoel mee te tellen in de maatschappij is onder mensen met een psychische aandoening duidelijk lager dan in de algemene bevolking (58% vs. 80%). Ook geven zij minder vaak aan goede mogelijkheden te hebben om te leven zoals zij willen (39% vs. 77%).
Over het onderzoek
Het Nivel monitort de ambitie van het programma ‘Onbeperkt meedoen!’ vanuit het perspectief van mensen met een beperking zelf. Naast mensen met psychische aandoeningen, worden ook mensen met een lichamelijke, verstandelijke of zintuigelijke beperking bevraagd. Het Nivel voerde dit onderzoek uit in samenwerking met het Trimbos-instituut (Panel Psychisch Gezien) en de Patiëntenfederatie Nederland, in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en SPort (VWS). Op 20 november 2020 informeerde minister Van Ark de Tweede Kamer met een brief over de voortgang van het programma ‘Onbeperkt meedoen!’
