Europa wil beter zicht op gevaarlijke en zeer verslavende synthetische opioïden

19 februari 2020

Om Europa voor te bereiden op een toename in het aanbod en gebruik van zeer gevaarlijke synthetische opioïden (waaronder fentanyl en fentanyl-achtigen), gaat het Trimbos-instituut de situatie rond deze drugs in kaart brengen.

In verschillende Europese landen, waaronder Zweden, Noorwegen, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, is sprake van een stijging van het aantal incidenten met synthetische opioïden. In Estland is het aanbod en gebruik van fentanyl al langer bekend.

Overdosiscrises en fentanyl

Hoe gevaarlijk deze drugs zijn, blijkt uit de opioïden-/overdosiscrises in de Verenigde Staten en Canada. In de VS overleden in 2017 28.000 mensen aan het gebruik van synthetische opioïden. Dat is 40% van alle overdosisdoden in dat jaar. In Canada overleden in 2018 4.500 mensen aan een overdosis. In driekwart van die gevallen was (ook) fentanyl gebruikt.

Het Europees Centrum voor Drugs en Drugsverslaving (EMCDDA) bracht in 2018 250 Europese sterfgevallen in verband met fentanyl-achtige stoffen.

Europees project: SO-PREP

De Europese Commissie wil weten in hoeverre Europese overheden voorbereid zijn op een mogelijke groei van het aanbod en gebruik van synthetische opioïden. Ook wil de Commissie dat er effectieve monitoring, preventie en behandelmethodes komen.

Hiervoor is het project Strengthening health systems’ preparedness to timely and effectively respond to increases in prevalence, use and harms of Synthetic Opioids (SO-PREP) opgezet. Dat wordt de komende twee jaar in zes landen uitgevoerd, waaronder Nederland. Het Trimbos-instituut coördineert dit project.

Wat zijn synthetische opioïden?

Synthetische opioïden, waaronder fentanylen, zijn veel sterker en daarmee ook toxisch gevaarlijker dan opioïden als morfine of heroïne. Fentanyl wordt gebruikt voor medische pijnbestrijding, maar is zeer gewennend en wordt daarom beperkt voorgeschreven.

De gezondheidsrisico’s bij illegaal gebruik zijn extra groot; er is snel sprake van afhankelijkheid en erg grote kans op overdosering. Daarnaast vormen illegale synthetische opioïden ook een gezondheidsrisico voor mensen die door hun werk onbewust in aanraking kunnen komen met deze drugs, zoals politieagenten, postbeambten en medewerkers op ehbo’s. Een zeer kleine dosis kan namelijk al fatale gevolgen hebben.

Het project SO-PREP is op 1 januari 2020 gestart en zal in 6 Europese landen (waaronder Nederland) plaatsvinden. Naar verwachting zal het project een belangrijke bijdrage leveren aan het vergroten van de kennis over risico’s van synthetische opioïden en het bewaken van het aanbod.