Alcohol en borstkanker

Alcohol is kankerverwekkend. Dit geldt voor de stof ethanol (pure alcohol) en nog meer voor de stof aceetaldehyde, die in het menselijk lichaam ontstaat bij de afbraak van alcohol. Er is overtuigend bewijs dat het drinken van alcohol het risico verhoogt op zeven kankersoorten, waaronder borstkanker bij vrouwen.

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer 1 op de 7 vrouwen borstkanker. Dit is inclusief een mogelijk voorstadium [1]. Het drinken van één standaardglas glas alcohol per dag vergroot het risico op borstkanker bij vrouwen [2]. De precieze manier waarop alcohol bijdraagt aan het ontstaan van borstkanker is nog onduidelijk. Meerdere mechanismen spelen hierbij mogelijk een rol.

Voedingspatroon

Er zijn aanwijzingen dat het voedingspatroon van drinkers verschilt van niet-drinkers. Uit onderzoek blijkt dat zware drinkers vaker een tekort aan belangrijke voedingsstoffen hebben, waaronder foliumzuur (vitamine B11) [3]. Alcohol beïnvloedt daarnaast ook het metabolisme van foliumzuur. Foliumzuur repareert aantastingen in het DNA, maar door alcohol wordt de opname van foliumzuur beperkt. Beschadigd DNA kan daardoor minder goed worden gerepareerd, wat de kans op het ontstaan van (borst)kanker vergroot [4].

Schade aan cellen en het afweersysteem

Alcohol werkt als oplosmiddel, waardoor kankerverwekkende stoffen makkelijker worden opgenomen door cellen. Daarnaast kan alcohol het afweersysteem verminderen, waardoor kankercellen zich sneller door het lichaam kunnen verspreiden en metastases (uitzaaiingen) ontstaan, ook in de borst [5].

Metabolisme

Alcohol wordt voornamelijk in de lever gemetaboliseerd naar aceetaldehyde, maar ook in borstweefsel. Bij dit proces ontstaan reactieve zuurstofcomponenten (reactive oxygen species; ROS), die geassocieerd zijn met het ontstaan van (borst)kanker [4].

Hormoonhuishouding

Borstweefsel ontwikkeld zich onder invloed van een aantal hormonen, waaronder oestrogeen, progesteron, insuline en groeifactoren.

Uit onderzoek blijkt dat hoge oestrogeenconcentraties geassocieerd zijn met het ontstaan van kankercellen [6,7]. Vrouwen die op jonge leeftijd ongesteld worden, geen kinderen baren, zwanger worden na hun 30e levensjaar of op late leeftijd in de menopauze komen, worden langer en meer blootgesteld aan oestrogeen en progesteron, wat de kans op borstkanker vergroot [4]. Het borstweefsel blijft zich in de puberteit, rondom de zwangerschap en tot de menopauze continue ontwikkelen, waardoor het mogelijk extra gevoelig is voor kankerverwekkende stoffen. Het drinken van alcohol kan hierbij extra schadelijk zijn [8].

Alcohol zorgt voor een toename in oestrogeenconcentraties. Hoe dit precies werkt is vooralsnog niet duidelijk. Mogelijk zorgt alcohol voor een verminderde afbraak van oestrogeen in de lever [9]. Doordat het enzym alcoholdehydrogenase eerst alcohol afbreekt in het menselijk lichaam, komt het in mindere mate toe aan het afbreken van oestrogeen. Aan de andere kant leidt alcohol mogelijk tot een grotere opwekking van aromatase, een enzym dat androgenen omvormt tot oestrogeen [10].

Drinkpatronen

Uit een overzichtsstudie blijkt dat vrouwen die zeven alcoholische drankjes op een dag drinken mogelijk meer risico lopen op het ontstaan van borstkanker dan vrouwen die elke dag consistent één glas alcohol drinken [8].

Borstkanker onder mannen

Borstkanker onder mannen is zeldzaam. Minder dan 1% van alle borstkankergevallen komt voor bij mannen [4]. Er is daarom vooralsnog weinig onderzoek gedaan naar de oorzaken van het ontstaan van borstkanker bij mannen. Uit het beschikbare onderzoek blijkt dat alcoholgebruik ook een rol kan spelen bij borstkanker bij mannen [11].

Minderen en stoppen

Alcohol is één van de weinige risicofactoren voor borstkanker waar vrouwen zelf invloed op hebben. Uit onderzoek blijkt dat het risico op borstkanker weer kleiner wordt wanneer vrouwen (voor langere tijd) stoppen met het drinken van alcohol.

Informatie over (hulp met) stoppen of minderen met alcohol is terug te vinden op alcoholinfo.nl

Lees meer over Alcohol en kanker in het dossier.

Links

Referenties

  1. KWF Kankerbestrijding (2022). Cijfers & feiten over borstkanker. Geraadpleegd van https://www.kwf.nl/pink-ribbon/borstkanker/cijfers-feiten-over-borstkanker
  2. World Cancer Research Fund. Alcoholic drinks and the risk of cancer. In Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective (WCRF, 2018).
  3. Halsted, C. H., Villanueva, J. A., Devlin, A. M., & Chandler, C. J. (2002). Metabolic interactions of alcohol and folate. The Journal of nutrition, 132(8), 2367S-2372S.
  4. The World Cancer research Fund/American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Expert Report 2018. Diet, nutrition, physical activity and breast cancer. Geraadpleegd van https://www.wcrf.org/wp-content/uploads/2021/02/Breast-cancer-report.pdf.
  5. Meadows, G. G., & Zhang, H. (2015). Effects of alcohol on tumor growth, metastasis, immune response, and host survival. Alcohol research: current reviews, 37(2), 311.
  6. Clemons, M., & Goss, P. (2001). Estrogen and the risk of breast cancer. New England Journal of Medicine, 344(4), 276-285.
  7. Anderson, E. (2002). The role of oestrogen and progesterone receptors in human mammary development and tumorigenesis. Breast cancer research: BCR, 4(5), 197-201.
  8. Liu, Y., Nguyen, N., & Colditz, G. A. (2015). Links between alcohol consumption and breast cancer: a look at the evidence. Women’s health, 11(1), 65-77.
  9. Al-Sader, H., Abdul-Jabar, H., Allawi, Z., & Haba, Y. (2009). Alcohol and breast cancer: the mechanisms explained. Journal of Clinical Medicine Research, 1(3), 125.
  10. Purohit, V. (2000). Can alcohol promote aromatization of androgens to estrogens? A review. Alcohol, 22(3), 123-127.
  11. Weiss, J. R., Moysich, K. B., & Swede, H. (2005). Epidemiology of male breast cancer. Cancer Epidemiology and Prevention Biomarkers, 14(1), 20-26.