Psychische gezondheid deint mee op de coronagolf. Daarom moeten we nu leren surfen.

Nu het aantal besmettingen in Nederland enorm is afgenomen, en de maatregelen versoepeld worden, geeft een groot deel van de algemene bevolking (80%) aan dat de psychische gezondheid ten opzichte van voor de coronacrisis stabiel is gebleven. Dat blijkt uit een tweede coronameting rondom psychische gezondheid die het Trimbos-instituut in juni uitzette via een representatief panel van I&O Research.

Dit is een veel positiever beeld dan wat volgde uit eerdere metingen van het Trimbos-instituut, maar ook van het RIVM en de GGD. Toen gaf ongeveer de helft van de respondenten aan dat de psychische gezondheid gelijk gebleven was.

2e meting psychische gezondheid
Van 12 tot 19 juni 2020 werd een online meting uitgezet via een representatief panel van I&O Research. Vragen werden gesteld over verandering van mentaal welbevinden tijdens corona, en of iemand een ingrijpende gebeurtenis zoals ontslag of ziekte had meegemaakt. Verder vroegen we hoe iemand in het leven staat, en of ze eerder in het leven hulp voor psychische problemen hebben gehad. 1519 mensen hebben de vragenlijst ingevuld. 730 (48%) daarvan was man. De gemiddelde leeftijd was 53. 21% gaf aan tijdens corona een ingrijpende gebeurtenis zoals ziekte of ontslag mee te hebben gemaakt.

Bitterzoete effecten van de crisis

Het merendeel van de respondenten (60%) kon desgevraagd ook positieve dingen benoemen die de crisis had gebracht, zoals ervaren rust, meer thuiswerken, meer tijd met het gezin en meer verbondenheid met anderen. 1 op de 3 respondenten gaf aan dat hun kijk op het leven zowel in positieve als in negatieve zin veranderd was.

Het lijkt er dus op dat de psychische gezondheid de dynamiek van de coronacrisis volgt.

Het lijkt er dus op dat de psychische gezondheid de dynamiek van de coronacrisis volgt. Toen het aantal besmettingen, ic-opnames en coronadoden elke dag toenam en de media vrijwel alleen over corona berichtte, ervaarden relatief veel mensen psychische klachten. Nu de maatregelen zijn versoepeld en in Nederland het aantal besmettingen fors is gedaald, lijkt een groot deel van de algemene bevolking zich psychisch gezien weer net zo te voelen als voor de coronacrisis. Dit geldt zelfs voor mensen die een ingrijpende gebeurtenis tijdens de coronacrisis meemaakten, zoals ziekte of ontslag. Ondanks deze negatieve ervaring gaf 70% van deze groep aan psychisch gezien alsnog stabiel te zijn gebleven.

Wie is stabiel gebleven?

Degenen die stabiel zijn gebleven gaven aan dat ze de afgelopen tijd optimistisch waren over de toekomst, zich goed konden ontspannen en goed met problemen om  konden gaan. Ze sliepen goed, en voelden zich verbonden met een naaste. Het maakte niet uit of iemand mantelzorger was, of dat ze in een vitaal beroep werkte. Deze inzichten bieden aanknopingspunten om ons beter voor te bereiden op een volgende golf.

Hoe bereiden we ons voor op een volgende golf?

We kunnen met zekerheid zeggen dat er een nieuwe golf aan gaat komen. Als het niet een tweede coronagolf is, dan wel een mogelijk veel grotere golf van een economische crisis. De verwachting is dat veel mensen dan (weer) kopje onder gaan, en het ligt aan de duur van de crisis, het reddingsmateriaal van de omgeving en de overheid, en de zwemvaardigheid van de mensen zelf of ze weer boven komen. Het is nu dus niet de tijd om achter over te leunen en te wachten op wat komen gaat. Met het SCP werkten we aan een stuk waarin we adviseerden om speciaal aandacht te hebben voor kwetsbare groepen, die nu in onderzoek ondervertegenwoordigd zijn, zoals eenzame ouderen, jongeren, studenten en chronisch zieken. We weten uit de vorige economische crisis dat werkverlies en baan onzekerheid een enorme impact hebben op de psychische gezondheid, en zelfs op de suïcide cijfers. Daarom moeten we alles op alles zetten om de werkgelegenheid op peil te houden. De toegang tot financiële steun van de overheid moet zo laagdrempelig mogelijke blijven. De GGZ dient bereikbaar te blijven voor mensen die daar behoefte aan hebben. Ondertussen moeten we werken aan een wijkgerichte community GGZ, met een makkelijk bereikbaar en flexibel aanbod van preventieve psychische zorg. Zodat we beter voorbereid en vooral met meer aandacht voor het psychisch welzijn – de volgende golf kunnen trotseren.

Referenties

RIVM: Resultaten 1e ronde gedragsonderzoek

Neerslachtiger meer slaapproblemen en gedachten aan de dood door corona

SCP: Corona zet psychische gezondheid onder druk