Maak mensen in de stad blij: geef meer ruimte voor rookvrij!
Wordt er meer gerookt in de stad of op het platteland? En waar hebben mensen meer last van tabaksrook? Jeroen Bommelé zocht het uit en doet een oproep aan gemeenten: ga verder aan de slag met rookvrije buitenruimten.
Je ziet ze steeds vaker: de rookvrij-bordjes. Steeds meer plekken in ons land worden rookvrij. Niet alleen binnen, maar ook buiten. Op straat zie je dat niet alleen aan de borden, stoeptegels en vlaggen. Laatst zag ik bijvoorbeeld in mijn eigen woonplaats – Gouda – dat de beheerder van het lokale zwembad ‘rookvrij’ had laten schilderen op de grote, losstaande keien voor het gebouw. Maar zijn rookvrije buitenruimten nu echt typisch iets voor steden? Zouden ze in steden ook echt meer nodig zijn? Dat vroeg ik me een paar maanden geleden af toen ik de ‘rookvrije’ keien voor het zwembad in Gouda zag liggen.
Waar wordt er meer gerookt: in de stad of op het platteland?
Internationaal onderzoek laat zien dat er in steden over het algemeen meer gerookt wordt dan in landelijke gebieden. Als je niet rookt en in een stad woont, word je dus waarschijnlijk ook op straat vaker blootgesteld aan tabaksrook. Maar hebben stedelingen ook echt meer lást tabaksrook? Dat wisten we nog niet. Samen met collega’s ben ik op zoek gegaan naar het antwoord.
We hebben gekeken in de data van de Aanvullende Module van de Leefstijlmonitor. Dat is een groot landelijk onderzoek waarin elke twee jaar ruim 9000 volwassenen in Nederland een vragenlijst invullen over hun gezondheid. We zagen in de antwoorden dat ook in Nederland in stedelijke gebieden meer gerookt wordt dan in landelijke gebieden. Net als in het buitenland dus.
Meer last van tabaksrook in de stad
In het onderzoek konden deelnemers die zelf niet roken aangeven of er in de buitenlucht plekken zijn waar zij wel eens hinder ondervinden van tabaksrook. Zo’n 40% van deze niet-rokers gaf aan op straat of ergens anders in de buitenlucht wel eens last te hebben van tabaksrook. Het hing er wel sterk vanaf wáár iemand woont. Van de niet-rokers uit landelijke gebieden zei ongeveer een derde wel eens hinder van tabaksrook te ervaren, maar in stedelijke gebieden was dat bijna de helft! Het verband is duidelijk: als je in een stad woont is de kans groter dat je buiten overlast ervaart van tabaksrook.
Noot: Deze resultaten zijn gebaseerd op de antwoorden van 7782 niet-rokers die in 2020 meededen aan de Aanvullende Module van de Leefstijlmonitor. Dit is een samenwerking van CBS, RIVM en het Trimbos-instituut.
Gemeenten en rookvrije buitenruimten
Rookvrije buitenruimten zijn een hot topic voor gemeenten. Eind vorig jaar werd bekend dat de gemeente Arnhem in haar omgevingsvisie opneemt dat rookvrije buitenruimten een voorwaarde vormen voor een leefbare ruimte. De Arnhemse gemeenteraad gaat zo behoorlijk wat buitenruimten rookvrij maken. Arnhem volgt hierin andere steden, zoals Rotterdam, waar eerder al een heel gebied rondom verschillende scholen en een academisch ziekenhuis volledig rookvrij was gemaakt. Ook gebruikte Groningen als eerste gemeente in Nederland de algemene plaatselijke verordening om buitenruimtes rookvrij te maken. Begin dit jaar liet ook Utrecht weten dat per 1 januari 2022 alle bushaltes in de stad en haar omgeving rookvrij zijn.
Op naar een rookvrij Nederland!
Het lijkt er dus op dat een groot deel van de niet-rokers buiten last heeft van tabaksrook. Met name in stedelijke gebieden zijn rookvrije buitenruimten meer dan welkom. Voorbeelden uit Arnhem en Rotterdam laten zien dat steden in Nederland er al mee aan de slag zijn gegaan. Gelukkig ondersteunen ook kleinere gemeenten uit meer landelijke gebieden steeds vaker initiatieven om buitenruimten rookvrij te maken. Alle gemeenten, groot en klein, kunnen zo op hun eigen manier bijdragen aan een rookvrije generatie.
Zo wordt Nederland steeds meer rookvrij. Bord voor bord, vlag voor vlag, kei voor kei. Wen er maar aan. Wil jij weten hoe je binnen jouw gemeente meer rookvrije omgevingen maakt? Bekijk dan het dossier.
En download:
- het Factsheet rookvrije buitenruimten
- de Inspiratiebrochure ‘Succesvol lokaal tabaksbeleid in het buitenland’
De resultaten zijn deze maand gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Tobacco Prevention and Cessation.