Extern nieuws |

Analyse: effect van accijnsverhoging Litouwen op maatschappelijke kosten

10 juni 2025

Onderzoekers uit Canada en Litouwen hebben een analyse uitgevoerd naar het rendement van de accijnsverhoging op alcohol in Litouwen. In 2017 werd de accijns op bier verhoogd met 112%, op wijn met 111% en op sterke drank met 23%, waardoor de prijzen voor alcohol veel hoger werden. In deze studie wogen de onderzoekers de kosten van de accijnsverhoging af tegen de financiële voordelen.

De kosten voor het invoeren van accijnsverhoging werden gehaald uit openbare Litouwse gegevens. Voor de financiële voordelen bepaalden de onderzoekers het verschil in maatschappelijke kosten tussen het jaar voor de accijnsverhoging en het jaar erna. Hierin werden directe kosten (gezondheidszorg, kinderopvang, juridisch) en indirecte kosten (verlies van productiviteit) meegeteld. Ook de belastinginkomsten werden meegenomen in de analyse.

Uit dit onderzoek blijkt dat tegenover elke euro die is geïnvesteerd in de accijnsverhoging, een winst staat van ongeveer 420 euro. In het jaar nadat de accijns was verhoogd, namen de belastinginkomsten toe met 20% (meer dan 100 miljoen euro). Er was ongeveer 7% minder verlies van productiviteit (35,3 miljoen euro minder kosten), wat vooral werd veroorzaakt doordat er minder mensen onder de 65 stierven door alcoholgebruik. De zorgkosten daalden met ongeveer 5% (3,8 miljoen euro). Er was wel een stijging in de kosten voor kinderopvang (+7%, 5,3 miljoen euro) en de juridische kosten (+5%, 4,6 miljoen euro).

De onderzoekers concluderen dat een accijnsverhoging die alcohol veel minder betaalbaar maakt kan leiden tot minder alcoholgebruik en minder maatschappelijke schade.

Rehm, J., Rovira, P., Hassan, A. S., de Oliveira, C., Lange, S., Thompson, M. J., … & Štelemėkas, M. (2025). A return on investment analysis for the 2017 increase in alcohol excise taxation in Lithuania. Addiction.