Cannabis en corona

In cannabis kunnen meer dan 500 verschillende stoffen zitten, waarvan er meer dan 100 tot de cannabinoïden behoren. De bekendste van deze stoffen zijn waarschijnlijk tetrahydrocannabinol (THC) en cannabidiol (CBD). De meest gebruikte soorten in Nederland zijn de nederwiet en de buitenlandse hasj; deze bevatten in 2019 gemiddeld respectievelijk 16,7% THC en 0,3% CBD en 24,8% THC en 6,1% CBD.

THC is het stofje in cannabis dat ervoor zorgt dat gebruikers van cannabis een ‘high’ gevoel krijgen. Wetenschappers denken dat THC op sommige delen van het afweersysteem effecten kan uitoefenen, maar dit effect is nog niet goed onderzocht in grote groepen mensen. Op dit moment is er daarom geen reden om aan te nemen dat THC sterke invloed heeft op je vatbaarheid voor het coronavirus, zowel in positieve als negatieve zin.

Een andere cannabinoïd die de afgelopen jaren erg in de belangstelling staat, is CBD. Verschillende partijen zeggen dat CBD heel goed is voor allerlei mogelijke (medische) klachten. De CBD die door de meeste mensen wordt gebruikt, is echter geen medicijn, maar doorgaans een voedingssupplement. Producten die CBD bevatten, vallen hierdoor niet onder de strenge eisen die aan medicijnen worden gesteld en het is hierdoor niet altijd duidelijk wat er precies in je product zit en hoeveel.

Op diverse sites is te lezen dat CBD kan helpen bij het voorkomen van een infectie met het coronavirus door de weerstand te verhogen, of dat het zelfs een medicijn tegen COVID-19 zou zijn. In het verleden zijn er enkele onderzoeken geweest die lieten zien dat CBD en andere cannabinoïden mogelijk werken tegen virussen of bacteriën, en je zou dus kunnen denken dat dit voor corona ook geldt. Veel onderzoek naar de effecten van cannabis of cannabinoïden op het afweersysteem vindt echter niet bij proefpersonen plaats, maar bijvoorbeeld bij (dierlijke) cellen of proefdieren. De resultaten van zo’n studie zijn vaak heel moeilijk te vertalen naar mensen. Om te kunnen zeggen of die effecten op het immuunsysteem die gezien zijn in dier- of celonderzoek, ook zo werken bij de mens, zijn grootschalige onderzoeken bij proefpersonen nodig en die zijn (nog) niet beschikbaar. Dit geldt nog sterker voor onderzoek naar cannabis en de vatbaarheid van mensen voor het coronavirus omdat de werking van dit virus nog relatief onbekend voor ons is. Kortom, er is momenteel geen bewijs voor een eenduidige werking van CBD op het immuunsysteem, zoals ook in 2018 door de World Health Organization is gecommuniceerd. Het heeft dus geen toegevoegde waarde om in deze periode CBD te gebruiken.

Het is dus niet bewezen dat cannabis een positief effect op je weerstand kan hebben en al helemaal niet dat het op een of andere manier de effecten van COVID-19 zou verminderen of er zelfs een medicijn tegen zou zijn. Als je het toch gebruikt, heeft het de nadrukkelijke voorkeur dat je cannabis oraal inneemt. Er is duidelijk bewijs voor de schade die het roken van cannabis (al dan niet met tabak) aan de longen toebrengt. Deze schade kan leiden tot een grotere ontvankelijkheid voor corona. Bij oraal gebruik voorkom je deze schade.

De effecten van CBD en THC op het afweersysteem (en dus je vatbaarheid voor corona) zijn nog niet helemaal duidelijk en altijd onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Op het moment is er geen reden om aan te nemen dat THC of CBD je daadwerkelijk kunnen beschermen tegen corona (zie ook vraag 1). De beste bescherming die je jezelf en je omgeving kunt bieden, is het volgen van de richtlijnen van het RIVM:

• Blijf zo veel mogelijk thuis.
• Houd 1,5 afstand van anderen.
• Was je handen regelmatig met water en zeep.
• Hoest en nies in de binnenkant van je elleboog.
• Gebruik papieren zakdoekjes.

Zie verder vraag 5 voor specifieke richtlijnen rond het gebruik van cannabis.

Uit een eerste onderzoek onder COVID-patiënten boven de 80 jaar in China bleek dat het sterftepercentage voor nooit-rokers lag op 28,2%, terwijl dit voor stevige rokers 62,7% was. Een ander onderzoek liet zien dat er in China meer mannen dan vrouwen zijn overleden na een infectie met het coronavirus. Gespeculeerd wordt dat dit te maken heeft met het feit dat Chinese mannen veel meer roken dan vrouwen. De eerste onderzoeken laten dus voorzichtige aanwijzingen zien dat roken de kans op overlijden aan COVID-19 vergroot.

Door roken van tabak en cannabis (los of tegelijk) breng je schade toe aan je longen. Ook geldt dit (in mindere mate) voor andere producten waarmee je cannabis kunt gebruiken, zoals een (water)pijp, chillum, bong, vaporiser of vape-pen. Van cannabis is niet bekend of het je kans op coronagerelateerde klachten verergert of niet. Wel is het zo dat roken de kans op een slecht verloop van COVID vergroot. Roken verstoort het functioneren van het immuunsysteem, zowel in het algemeen als specifiek in de longen. Bij rokers werken de trilhaartjes van het slijmvlies in de luchtwegen minder, waardoor verontreiniging en virusdeeltjes makkelijker en dieper in de longen komen. Roken verergert ook ontstekingsreacties. Bovendien kan door roken de longfunctie al verminderd zijn, waardoor rokers minder ‘reservecapaciteit’ hebben. Er is daarom reden om aan te nemen dat rokers met COVID-19 vatbaarder zijn voor ernstige complicaties. Voor een roker zal het bovendien soms ook lastig zijn om te herkennen of de ‘rokershoest’ verergert of dat hij/zij hoest vanwege een besmetting met het SARS-CoV-2-virus.

Hoewel vapen waarschijnlijk minder slecht is voor je longen dan roken, kan ook vapen een negatieve invloed hebben op je longen. Daarom is de best mogelijke manier om wel cannabis te kunnen gebruiken, maar longschade te beperken, waarschijnlijk het eten van cannabis (spacecake, koekjes etc.). Wel zijn daar andere risico’s bij betrokken, dus laat je goed voorlichten.

Ten eerste gelden alle maatregelen van het RIVM:

• Blijf zo veel mogelijk thuis.
• Houd 1,5 afstand van anderen.
• Was je handen regelmatig met water en zeep.
• Hoest en nies in de binnenkant van je elleboog.
• Gebruik papieren zakdoekjes.

Als je cannabis koopt in de coffeeshop, houd dan afstand met anderen als je het koopt. Was je handen voor- en nadat je de cannabis koopt en gebruikt. Als je financiën het toelaten, koop dan in één keer zo veel mogelijk (ook tip en vloei eventueel), zodat je zo min mogelijk naar de coffeeshop hoeft. Ga alleen naar de coffeeshop als je niet hoest of koorts hebt en blijf niet hangen voor een gesprek. Deel de cannabis niet met anderen (zie ook vraag 15). Sommige mensen die eerst met vrienden bijeenkwamen om cannabis te gebruiken, doen dit nu bijvoorbeeld online met elkaar. Het coronavirus kan mogelijk ook via voorwerpen worden overgedragen, dus ook wietzakjes of geld. Betaal daarom (liefst) met pin én was je handen volgens voorschrift iedere keer voor én na gebruik van de cannabis.

Daarnaast is het verstandig de cannabis niet te roken (puur of met tabak), maar liever op een andere manier te gebruiken. Hierbij levert orale inname (eten of drinken) de minste schade voor je longen, en dus minder nadelige effecten op je vatbaarheid voor het coronavirus. Dit brengt echter wel weer andere risico’s met zich mee, dus laat je goed informeren bij de coffeeshop. Een ander alternatief is een vaporizer te gebruiken om het cannabisplantmateriaal te verdampen.

Dat is minder schadelijk voor de longen dan cannabis roken. (zie ook vraag 14)

De Drugs Infolijn (0900-1995, 10 cent p/m + de kosten van je mobiele telefoon; chatten of mailen kan ook) is een landelijke informatiedienst over drugs. Hier kun je al je vragen stellen over drugs en kun je eventueel behandeling zoeken. Als je hulp wilt met stoppen, kan dit via internet; deze manier van behandelen is nog gewoon mogelijk tijdens de coronamaatregelen.

Op de website van de Drugs Infolijn kun je ook zoeken naar verslavingszorg bij jou in de buurt. De meeste instellingen behandelen op dit moment vooral via videobellen of dat soort oplossingen.

SARS-CoV-2 kan op oppervlakken en zelfs in de lucht overleven. Hoelang is niet helemaal duidelijk, maar zeker enkele uren tot enkele dagen. Het virus kan zitten op cannabis, maar ook wietzakjes, tip, vloei, geld of andere voorwerpen. Als je hiermee in contact komt en vervolgens met je vingers aan je mond, neus of ogen zit, kun je het virus oplopen. Was daarom steeds goed je handen.

De coffeeshops worden niet gesloten tenzij het landelijke beleid verandert. In dat geval wordt dit gemeld tijdens de coronapersconferenties van de Nederlandse regering. Wel is het zo dat door de crisis een hoop coffeeshops in financiële problemen kunnen komen. Dit kan ertoe leiden dat ze moeten sluiten. In dat geval zal de coffeeshop en mogelijk de gemeente dit plaatselijk communiceren.

Vanaf 27 september 2019 mag er niet meer met tabak in de coffeeshop gerookt worden. Het kabinet bepaalt wanneer de coffeeshops (en andere horeca) weer onder bepaalde omstandigheden verder open kunnen gaan.

Nee. Dezelfde regels en wetten hieromtrent blijven van kracht. Voor pijnbestrijding kom je in aanmerking voor medicinale cannabis.

Het grootste deel van de hasj die wordt verkocht in de Nederlandse coffeeshop, komt uit Marokko. Door het sluiten van de grenzen is het goed mogelijk dat er op een bepaald moment een tekort aan hasj zal zijn. Op dit moment is hasj nog gewoon te krijgen in de coffeeshops. Het is nog steeds verkrijgbaar en er zijn nog geen grote prijsstijgingen te zien, maar het kan goed zijn dat sommige coffeeshops nu al problemen hebben om aan hasj (en wiet) te komen, zeker als alle maatregelen nog langer duren.

Of er veel nieuwe gebruikers zijn, is niet bekend; er is niet net voor en net na het ingaan van de coronamaatregelen onderzoek gedaan naar hoeveel mensen cannabis gebruiken. Wel is er halverwege april een enquête uitgezet over cannabis en corona. In die enquête is niet gevraagd of mensen sinds de coronamaatregelen begonnen zijn met gebruik, maar wel een aantal andere dingen.

Zo suggereren voorlopige resultaten van een enquête onder cannabisgebruikers dat er momenteel meer cannabis gebruikt wordt dan vóór de coronamaatregelen: 42% van de respondenten gaf aan vaker te gebruiken, 48% gebruikte net zoveel, 8% was geminderd en 2% was (tijdelijk) gestopt met cannabisgebruik. Veruit de belangrijkste reden om meer of vaker wiet en/of hasj te gebruiken is verveling (78% van degenen die meer/vaker gebruiken), gevolgd door stress (40%), eenzaamheid (28%) en mentale gezondheid (28%). Let op, de steekproef is niet representatief voor de Nederlandse bevolking, maar de cijfers geven wel een indicatie van het effect dat de corona maatregelen hebben op cannabisgebruik.

Zoals eerder aangegeven, is van cannabis op dit moment nog niet duidelijk wat het effect op het immuunsysteem is onder normale omstandigheden, laat staan wanneer je een infectie met het coronavirus hebt. Het beste is dus om bij klachten je cannabisgebruik (tijdelijk) te stoppen, omdat niet duidelijk is of cannabisgebruik het ziekteverloop nadelig kan beïnvloeden. Mocht je er toch veel moeite mee hebben om niet te gebruiken, dan kun je overwegen om enkel nog cannabis te gebruiken in de vorm van eten/drinken. Roken en verdampen schaadt de longen en zou de klachten kunnen verergeren.

Het verdampen van cannabis in een vaporizer of vape-pen kan worden gedaan met plantmateriaal of vloeistoffen. Onderzoek naar de effecten van het verdampen van cannabisplantmateriaal op de lichamelijke gezondheid is schaars, onder meer omdat de eerste verdamper pas rond 2010 op de markt kwam. Uit verschillende onderzoeken blijkt echter dat het verdampen van cannabisplantmateriaal minder schadelijk lijkt te zijn dan het roken van cannabis. ‘Vaporizers’ verwarmen het cannabisplantmateriaal zodat cannabinoïden vrijkomen, maar de temperatuur blijft laag genoeg om de rook en gifstoffen te vermijden die bij verbranding ontstaan. Daarom bevat cannabisdamp minder giftige stoffen dan cannabisrook.

Een studie wees uit dat cannabisdamp voornamelijk bestaat uit cannabinoïden, met slechts sporen van drie andere stoffen, terwijl cannabisrook meer dan 111 (potentieel toxische) stoffen bevatte, waaronder kankerverwekkende stoffen. Cannabisgebruikers met irritatie van de luchtwegen melden een afname van klachten en een verbeterde longfunctie na het overstappen van roken op verdampen. Desalniettemin betekent het verdampen van cannabis ook het inademen van stoffen en kan daarom leiden tot ademhalingsproblemen.

Er is niet veel bekend over de gevolgen voor de gezondheid van het verdampen van cannabisvloeistoffen. Er zijn aanwijzingen dat er schadelijke stoffen kunnen vrijkomen, vooral bij het gebruik van niet-gereguleerde cannabisproducten. In 2019 waren er bijvoorbeeld veel gevallen van vaping-geassocieerd longletsel (VALI) in de Verenigde Staten die verband hielden met het gebruik van voornamelijk niet-gereguleerde cannabisvloeistoffen die vitamine E-acetaat bevatten.

Ja. Bij het roken van een joint (of andere rookwaar) is het niet te voorkómen dat er, in het geval van infectie, virusdeeltjes op de joint terechtkomen. Wanneer de joint wordt doorgegeven en door iemand anders wordt gerookt, zullen die virusdeeltjes in de mond van die persoon terechtkomen. Dit geeft een enorme kans op besmetting.

Aangezien virusdeeltjes ook lang actief kunnen blijven op papier, kan ook het alleen maar doorgeven van een joint (en dus niet roken) in overdracht van virusmateriaal resulteren.

Overleg bij medicinale cannabis altijd eerst met je huisarts of apotheker voor je stopt. Mocht je je medicinale cannabis momenteel roken of verdampen, dan zou je in overleg kunnen overwegen over te gaan op eetbare varianten of cannabisthee.

Op het moment spitst veel van het onderzoek over de impact van COVID-19 onder cannabisgebruikers zich toe op het gebruik van mensen die (vaak) ook vóór de coronamaatregelen cannabis gebruikten (zie bijvoorbeeld de resultaten van deze enquête). Op dit moment is er nog geen gegevens beschikbaar over het vóórkomen van COVID-19 onder cannabisgebruikers in vergelijking met niet-gebruikers.

Zoals ook in vraag 3 is beschreven is het echter zeer waarschijnlijk dat het roken van tabak het verloop van COVID-19 kan verergeren, en dat dit een gevolg is van de longschade die optreedt bij het roken. Ook het roken van cannabis resulteert in longschade. Er is derhalve reden om aan te nemen dat zeker het roken van cannabis, net als het roken van tabak, het verloop van COVID-19 kan verergeren.

Hoewel het moeilijk is om een compleet beeld te krijgen is op de website van het Trimbos-instituut ook informatie te vinden over de impact van corona op het gebruik van andere drugs en de drugsmarkt. Sommige signalen die we binnen krijgen zijn:

• Polls op sociale media suggereren dat een groot deel van de (recreatieve) drugsgebruikers na de coronamaatregelen minder is gaan gebruiken of een 'pauze' heeft ingelast, althans op de korte termijn.
• Redenen om minder (stimulantia) te gebruiken zijn: 'gebrek aan feestjes' en 'ik denk dat dit beter is voor mijn immuunsysteem.'
• Het gebruik van hasj en wiet lijkt wel toe te nemen, vooral uit verveling.
• Een kleinere groep gebruikers geeft aan meer of andere drugs te zijn gaan gebruiken, bijvoorbeeld meer gebruik van psychedelica.
• Bij de drugsinfolijn komen minder vragen binnen en bij de Monitor Drugsincidenten worden minder drugsincidenten gemeld. Onbekend is of dit betekent dat er minder (riskant) gebruikt wordt of dat zorgverleners te druk zijn om incidenten te melden.
• Vanuit harm reduction-organisaties komen signalen dat heroïne mogelijk moeilijker verkrijgbaar is en er aan meer mensen methadon wordt verstrekt.
• Het is momenteel nog onduidelijk wat de coronacrisis eventueel verandert aan het alcoholgebruik van mensen. Tijdens de uitbraak van het SARS virus in 2003 bleek echter dat zowel alcoholgebruik als -verslaving toenemen. Op deze website van het Trimbos-instituut is meer te lezen over alcohol en het coronavirus.

Blowen heeft verschillende effecten, en sommige daarvan zijn inderdaad schadelijk. Deze schadelijke effecten kunnen tot uiting komen op de korte en op de lange termijn. Op de korte termijn moet je denken aan sufheid tijdens en na gebruik, wat gevolgen kan hebben voor school of werk. Longschade kan ook optreden op de korte termijn. Zoals ook in andere vragen aangegeven is met name het roken van cannabis in joints (en in minder mate ook inname met behulp van bong, pijp, chillum en/of verdamper) schadelijk voor de longen, en zou dit de klachten als gevolg van COVID-19 kunnen verergeren.

Met name bij langdurig gebruik loop je kans op verschillende negatieve gevolgen voor je gezondheid, bijvoorbeeld voor je hart- en vaatstelsel. Omdat veel van deze effecten pas na lang gebruik merkbaar zijn, hangt de schadelijkheid van de toename in cannabisgebruik tijdens de coronacrisis dus ook af van de mate waarin mensen weer zullen minderen op het moment dat de coronamaatregelen worden versoepeld.

Daarnaast weten we ook uit onderzoek dat mensen die blowen om met hun problemen om te gaan (vergeleken met ‘sociale’ blowers) een groter risico lopen op cannabisverslaving. Ook het hebben van financiële problemen vergroot het risico op cannabisverslaving. Stress en psychische problemen waren ook voor een deel van de cannabisgebruikers in de enquête redenen om meer te gaan blowen.

Wil je meer weten over de relaties tussen cannabisgebruik en je gezondheid? Deze zijn beschreven en onderbouwd in het grote rapport “The Health Effects of Cannabis and Cannabinoids: The Current State of Evidence and Recommendations for Research” dat in 2017 door de Amerikaanse National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine is uitgebracht, en gratis is te downloaden. Ook het Trimbos-instituut heeft (Nederlandstalige) informatie online staan over cannabisgebruik in Nederland en de relatie tussen verschillende manieren van cannabisgebruik en je gezondheid.