Cijfers drugs: gebruik en incidenten

Tal van monitors en onderzoeken leveren informatie op over middelengebruik. De Nationale Drug Monitor (NDM) bundelt deze gegevens over middelengebruik en biedt een interpretatie ervan. In de NDM staan cijfers over middelengebruik in de algemene bevolking en onder studenten en scholieren, drugsincidenten, cliënten in de verslavingszorg, de drugsmarkt, en over alcohol- en drugsgerelateerde criminaliteit. Daardoor is het Jaarbericht van het Trimbos-instituut en WODC hét naslagwerk voor een volledig en actueel overzicht van de Nederlandse situatie omtrent drugs, alcohol en tabak.

Let op: voor het jaar peiljaar 2023 zijn tot op heden alleen de kerncijfers van een beperkt aantal middelen bekend. Aanvullende analyses en significantietoetsen volgen later dit jaar.

Gebruik van drugs door volwassenen

Net als in andere westerse landen is cannabis in Nederland de meest gebruikte illegale drug. Bijna een kwart (24,3%) van de volwassenen in Nederland heeft ooit wel eens cannabis (hasj of wiet) gebruikt.

Cannabis

Trend in cannabisgebruik

Het percentage volwassenen dat in het afgelopen jaar cannabis heeft gebruikt is tussen 2022 (7,8%) en 2023 (7,6%) ongeveer gelijk gebleven. Vergeleken met de eerste meting in 2015 (6,7%) lag het laatste-jaar-gebruik hoger in 2023.

 

Leeftijd en cannabisgebruik

Cannabisgebruik komt het meest voor onder jongvolwassenen. Ongeveer een vijfde van de 18-29 jarigen heeft in het laatste jaar cannabis gebruikt. In de oudere leeftijdscategorieën ligt het cannabisgebruik lager.

THC-gehalte in cannabisproducten

Het Trimbos-instituut verzamelt via de jaarlijkse THC-monitor informatie over de sterkte van cannabis, dat wil zeggen de concentratie van werkzame bestanddelen, met name THC.

Het gemiddelde THC-gehalte in nederwiet (de meest populaire variant) steeg van 14,6% in 2021 naar 17,2% in 2022. Naast de meest populaire wiet worden jaarlijks wietmonsters getest die als het ‘sterkste’ worden beschouwd. Het gemiddelde THC-gehalte in wiet die werd aangekocht als het ‘meest sterk’ bleef stabiel ten opzichte van vorig jaar (17,0% in 2021 en 17,5% in 2022).

Ecstasy (xtc)

Trend in ecstasy-gebruik

Het ecstasygebruik ooit in het leven in de volwassen bevolking in Nederland ligt in 2023 op 10,8%. In 2015 had 7,0% ervaring met ecstasy.

In 2023 had 3,8% van de volwassenen in het afgelopen jaar ecstasy gebruikt.

Nederland steekt (ver) uit boven andere Europese landen in het percentage inwoners dat ooit in het leven en in het afgelopen jaar ecstasy gebruikte.

Gebruik onder uitgaanders

Ecstasy is na cannabis de meest gebruikte drug onder uitgaanders. Ongeveer de helft (53,8%) van de uitgaanders van 16-35 jaar uit Het Grote Uitgaansonderzoek 2023 heeft in het afgelopen jaar ecstasy gebruikt. Dit is een lichte stijging ten opzichte van de meting in 2020 (44,0%). De meeste uitgaanders gebruiken het middel enkele keren per jaar.

 

Cocaïne

Trend in cocaïnegebruik

In 2023 heeft 6,5% van de van de volwassen in Nederland ooit cocaïne gebruikt en 2,2% in het afgelopen jaar.

GHB

Trend in GHB-gebruik

Het gebruik van GHB komt onder volwassenen in Nederland weinig voor. In 2023 had 0,3% van de volwassenen in het afgelopen jaar GHB gebruikt. Daarentegen is het aantal incidenten met GHB relatief hoog en vaak ernstig van aard.

 

Lachgas

Trend in lachgasgebruik

In 2023 heeft 7,2% van de volwassenen in Nederland ooit in het leven lachgas gebruikt. Het laatste-jaar-gebruik lag op 0,9%. Sinds 2019 daalt het gebruik van lachgas geleidelijk.

Trends in samenstelling van drugs

Dankzij een landelijk netwerk van testlocaties heeft het DIMS een goed beeld van de middelen die op de Nederlandse drugsmarkt verkrijgbaar zijn. In 2022 had het DIMS 18.377 bezoekers die samen in totaal 17.929 drugssamples hebben ingeleverd. Nooit eerder heeft het DIMS zoveel bezoekers in een jaar gehad.

  • De gemiddelde hoeveelheid MDMA in een ecstasypil is in 2022 met 136 mg nog steeds sterk. In 2021 was dit nog wat hoger met gemiddeld 148 mg. In juni 2022 heeft het DIMS gewaarschuwd voor vloeibare, pure MDMA. Het innemen van maar een paar druppels was al levensbedreigend.
  • In 2022 bevatte een cocaïne sample gemiddeld 74% cocaïne. Van de aangeleverde cocaïne samples bevatte 64% geen vervuilingen. Hiermee is de cocaïne in 2022 weer sterker en zuiverder geworden in vergelijking met vorig jaar.
  • In 2022 werden er bijna drie keer zoveel 3-MMC samples ingeleverd dan in 2021. In de loop van het jaar werd er wel steeds minder vaak 3-MMC gevonden in de ingeleverde samples.

Highlights uit de Monitor Drugsincidenten

De Monitor Drugsincidenten (MDI) geeft indicaties over de ontwikkelingen in drugsgerelateerde gezondheidsincidenten in Nederland. De MDI baseert zich op gegevens verzameld door ambulancediensten, ziekenhuizen en forensisch artsen in acht regio’s in Nederland plus landelijk werkzame EHBO-organisaties, dus geeft geen totaaloverzicht over Nederland.

  • In 2022 werden er 6.411 incidenten geregistreerd. Daarmee lag het aantal meldingen weer op het niveau van voor de COVID-19-pandemie.
  • Incidenten onder uitgaanders waren in 2022 grotendeels het gevolg van ecstasygebruik. In 2022 daalde het aandeel ecstasy-incidenten op feesten naar het pre-COVID-niveau, maar het aandeel patiënten met ernstige vergiftigingsverschijnselen, zoals een verlaagd bewustzijn of verstoorde vitale functies, bleef ook in 2022 relatief hoog.
  • Het aantal meldingen van incidenten met 3- of 4-MMC (hier samengevoegd in één categorie) neemt sinds 2018 jaar-op-jaar sterk toe. De incidenten betroffen vaak mensen van begin twintig die ook onder invloed waren van alcohol en/of andere drugs
  • Op de spoedeisende hulp was er opnieuw een sterke toename in het aandeel mensen dat medische behandeling nodig had voor een intoxicatie met ketamine. Met deze patiënten was vaak geen contact te maken, door bewusteloosheid, hevige agitatie, psychotische episodes of insulten.
  • Na jarenlange stijging daalde het aantal gemelde incidenten van patiënten met een acute vergiftiging met lachgas in 2022 licht. Wel waren er meer meldingen van patiënten die neurologische schade opliepen na excessief lachgasgebruik.
  • Incidenten met GHB, amfetamine en cocaïne werden in 2022 relatief minder vaak gemeld dan in voorgaande jaren. Er werden weinig incidenten gemeld met methamfetamine, crackcocaïne, paddo’s en truffels, LSD, 2C-B en 4-FA. Ook intoxicaties met nieuwe psychoactieve stoffen (NPS, ook wel ‘designer drugs’ of ‘research chemicals’) kwamen weinig voor.

Sinds 2009 verzamelt de MDI gegevens over drugsincidenten van verschillende diensten in acht regio’s, en geeft dus geen totaaloverzicht van alle incidenten in Nederland. Naast MDI diensten zijn ook gegevens van drugsgerelateerde gezondheidsincidenten uit het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL meegenomen.

Meer cijfers

Nationale Drug Monitor (NDM)

Deze monitor bevat de laatste cijfers over drugs, alcohol en tabak. De monitor bevat ook cijfers over de verkoop van drugs, ziekenhuisopnames en overlast door drugsgebruik.

> Bezoek de Nationale Drug Monitor

Monitor drugsincidenten (MDI)

Deze jaarlijkse monitor geeft een beeld van de trends en ontwikkelingen rond drugsgerelateerde gezondheidsincidenten. Ook de cijfers uit het Letsel Informatie Systeem (LIS) staan in de factsheet van de MDI.

Meer informatie

featured_image
Margriet van Laar
Head Drug Monitoring & Policy/Reitox Focal Point Drugs