Alcoholpreventie in de horeca

De horeca is een plek waar mensen in aanraking kunnen komen met alcohol. Denk bijvoorbeeld aan jongeren in het uitgaansleven, bezoekers van een restaurant of stamgasten in de kroeg. De Alcoholwet is opgesteld om de Nederlandse bevolking te beschermen tegen de schadelijke effecten die alcohol kan hebben op hun gezondheid en veiligheid. Jongeren krijgen extra aandacht in de Alcoholwet, omdat alcoholgebruik door jongeren erg schadelijk kan zijn. In het item ‘Alcoholpreventie jongeren in het uitgaansleven’ is meer informatie te vinden over de factoren die van invloed zijn op het drinkgedrag van jongeren bij het uitgaan. In het item ‘Gezondheidsrisico's van alcohol bij jongeren en maatschappelijke kosten’ is meer informatie te vinden over de schadelijkheid van alcohol bij jongeren.

De naleving van de leeftijdsgrens en het voorkomen van dronkenschap zijn belangrijke elementen uit de Alcoholwet die gezondheidsschade door alcohol kunnen voorkomen en kunnen zorgen voor minder overlast in en rond horeca. Gemeenten kunnen prioriteit geven aan deze onderwerpen en hier met horeca, handhaving en de verslavingszorginstelling op inzetten om samen te werken aan een gezonde horecaomgeving.

Hieronder is te vinden wat gemeenten in het algemeen kunnen doen aan alcoholpreventie in de horeca, wat ze kunnen doen aan de naleving van de leeftijdsgrens en aan het voorkomen van dronkenschap en doorschenken.

Hieronder een overzicht van wat gemeenten in het algemeen kunnen doen aan alcoholpreventie in de horeca:

• Preventie- en handhavingsplan alcohol: Gemeenten hebben sinds 2014 een wettelijke verplichting om een Preventie- en Handhavingsplan op te stellen, volgens artikel 43a van de Alcoholwet [1]. Hierin kunnen gemeenten een integraal plan opstellen waarin ze uitwerken welke handhavingsactiviteiten worden opgezet om toe te zien op de Alcoholwet. Het is belangrijk om in dit plan aandacht te besteden aan de naleving van de leeftijdsgrens en het voorkomen van dronkenschap in de horeca. Zie voor meer informatie het item ‘Preventie- en Handhavingsplan alcohol’.
• Handreiking Alcoholwet: Op het kennisplatform Handreiking toezicht op de Alcoholwet vinden gemeenten meer informatie over handhaving en relevante jurisprudentie over de naleving van de leeftijdsgrens en over dronkenschap en doorschenken. Daarnaast kunnen gemeenten praktijkervaringen met elkaar uitwisselen over het toezicht op de Alcoholwet.
• E-learning: De e-learning ‘Verantwoord Alcohol Schenken’ is ontwikkeld voor vier settingen, waaronder de horeca. In deze e-learning leert horecapersoneel hoe ze verantwoord alcohol verstrekken aan hun gasten. De focus ligt op de leeftijdsgrens, wederverstrekking en het niet schenken aan dronken personen. Gemeenten kunnen deze e-learning onder de aandacht brengen bij de horeca.
• Samenwerking met handhaving, horeca en verslavingszorginstellingen: Gemeenten kunnen een belangrijke verbindende rol spelen tussen alle partners die betrokken zijn bij alcoholpreventie in de horeca, namelijk de handhaving, horeca en preventieafdeling van de verslavingszorginstelling. Deze partijen kunnen betrokken worden, bijvoorbeeld als klankbordgroep bij het opstellen van het preventie- en handhavingsplan of om gezamenlijk te werken aan het verbeteren van de naleving van de leeftijdsgrens.
• Handhaving Alcoholwet in tijden van corona: Door het coronavirus gelden er diverse maatregelen in de horeca om besmetting zoveel mogelijk te voorkomen. Ook en juist in deze periode is het belangrijk om aandacht te hebben voor handhaving van de Alcoholwet. Alcoholgebruik kan ervoor zorgen dat personen zich minder goed aan de maatregelen houden.

Zoals in artikel 20, lid 1 van de Alcoholwet staat, is het verboden om alcohol te verstrekken aan een persoon van wie niet is vastgesteld dat deze persoon de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt [1]. Hieronder een overzicht van wat gemeenten kunnen doen om de naleving van de leeftijdsgrens in de horeca te verbeteren:

• Handhaving: Zoals hierboven beschreven dienen gemeenten een Preventie- en handhavingsplan alcohol op te stellen. Hierin dienen specifiek handhavingsactiviteiten te worden opgenomen die gericht zijn op naleving van de leeftijdsgrens. Zo kunnen testkopers ingezet worden om te achterhalen of barpersoneel de leeftijdsgrens juist naleeft. Zie voor meer informatie het item ‘Preventie- en Handhavingsplan alcohol’ en het kennisplatform Handreiking toezicht op de Alcoholwet.
• NIX18 campagne: De NIX18 campagne herinnert zowel het publiek als het horecapersoneel aan de leeftijdsgrens voor het schenken van alcohol. Acties zoals ‘NIX zonder ID’ herinneren ook aan het belang van het tonen van en vragen naar een ID. Gemeenten kunnen bijdragen aan het uitdragen van de NIX18-boodschap. Voor meer informatie, zie nix18voorprofs.nl.
• NIX18 convenant met horeca: Gemeente en horeca kunnen een convenant afsluiten om samen te werken aan verbetering van de naleving van de leeftijdsgrens. Een mooi voorbeeld is het convenant dat de gemeente Utrecht heeft gesloten met 39 horecazaken, in samenwerking met onderzoeksbureau Objectief. Het onderzoeksbureau voerde mysteryshoponderzoeken uit in de deelnemende horecazaken en gaf feedback op het handelen van het barpersoneel. Na een jaar is in Utrecht de naleving sterk verbeterd. Voor meer informatie zie NIX18 in Utrecht.

Zoals in artikel 20, lid 5 van de Alcoholwet staat, is het verboden een persoon in kennelijke staat van dronkenschap toe te laten in een horecagelegenheid [1]. Verder verbiedt artikel 252 van het Wetboek van Strafrecht het schenken van alcohol aan een persoon in kennelijke staat van dronkenschap [2]. In de praktijk kan het lastig zijn om hierop toe te zien, terwijl goede naleving van deze wetten kan bijdragen aan minder overlast in uitgaansgebieden. Hieronder een overzicht van wat gemeenten kunnen doen om dronkenschap in de horeca te voorkomen:

• Handhaving: Zoals hierboven beschreven dienen gemeenten een Preventie- en handhavingsplan alcohol op te stellen. Hierin kunnen handhavingsactiviteiten worden opgenomen die gericht zijn op het voorkomen van dronkenschap. Zie voor meer informatie het item ‘Preventie- en Handhavingsplan alcohol’ en het kennisplatform Handreiking toezicht op de Alcoholwet.
• Gezamenlijke aanpak dronkenschap en doorschenken: In diverse Europese landen, zoals Zweden en Noorwegen, zijn effectieve aanpakken ontwikkeld om dronkenschap en doorschenken in het uitgaansleven terug te dringen (zoals de Zweedse STAD-aanpak). Deze aanpakken richten zich vooral op het aanpassen van de omgeving van de drinker, namelijk de schenkende horeca. Deze aanpakken zijn door het Trimbos-instituut naar de Nederlandse context vertaald, wat heeft geresulteerd in de aanpak Dronkenschap en Doorschenken. Deze aanpak bevat een stappenplan voor gemeenten om samen met de horeca, handhaving en verslavingszorginstellingen te werken aan het voorkomen van dronkenschap. De belangrijkste elementen van deze aanpak zijn 1) het betrekken van horeca en andere stakeholders bij de aanpak en het afspreken van een gezamenlijke norm; 2) het trainen van horecapersoneel in het herkennen van dronkenschap en naleven van de norm; 3) het communiceren van de norm naar het uitgaanspubliek en 4) het ondersteunen van de horeca waar dat kan en handhaven waar dat nodig is.

Meer informatie over deze aanpak is te vinden op de volgende plekken:

• Aanpak Dronkenschap en doorschenken: Deze aanpak beschrijft hoe gemeenten volgens een stappenplan aan de slag kunnen met dronkenschap en doorschenken in het uitgaansleven.
• Factsheet Dronkenschap en doorschenken: Deze factsheet beschrijft de impact van dronkenschap op het uitgaansleven en beschrijft de hierboven genoemde aanpak in het kort.

In onderstaande video vertelt professor Peter Miller van Deakin University over alcohol gerelateerd geweld in het nachtleven.

Referenties