Omvang en gevolgen van riskant alcoholgebruik in Nederland
Van de 80 procent van de bevolking van 18 jaar of ouder die in het afgelopen jaar alcohol heeft gedronken, kan 1 op de 6 als riskante drinker worden aangemerkt (17%). Dit komt overeen met 1.790.000 personen of te wel 14% van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder. In de Factsheet Riskant alcoholgebruik in Nederland zijn de cijfers die in 2016 verzameld gebundeld.
Een riskante drinker drinkt zodanig dat er problemen worden ervaren door het drinkgedrag, bijvoorbeeld verplichtingen niet na kunnen komen, rijden onder invloed, spijt hebben van het alcoholgebruik of van anderen het advies krijgen om minder te drinken.
Er is een duidelijke samenhang tussen riskant alcoholgebruik en demografische factoren: mannen, jongere drinkers, hoogopgeleiden en alcoholgebruikers met een Nederlandse achtergrond hebben een duidelijk verhoogd risico op riskant gebruik. De verschillen zijn substantieel, zo komt riskant drinken onder mannelijke drinkers bijna 3 keer vaker voor vergeleken met vrouwen (24,1% versus 8,7%) en zijn hoogopgeleide drinkers twee keer zo vaak riskante drinkers vergeleken met laagopgeleide drinkers (21,3% versus 11,8%).
Ruim één derde (37,1%) van de riskante drinkers drinkt (bijna) dagelijks, de helft (51,8%) drinkt op een typische dag dat zij drinken meer dan 4 glazen alcohol en driekwart (76,8%) drinkt minstens één keer per maand 6 of meer glazen bij één gelegenheid. Deze percentages zijn beduidend hoger dan onder niet-riskante drinkers.
Riskante gebruikers ervaren vergeleken met niet-riskante gebruikers veel vaker alcohol gerelateerde problemen, zoals geheugenverlies, agressie, vandalisme of een ongeval (27,9% versus 1,6%). Ook zijn riskante alcoholgebruikers vaker in contact geweest met de politie door hun alcoholgebruik (16,3% versus 2,7%) en hebben zij vaker met meer dan 2 glazen alcohol op achter het stuur gezeten (23,3% versus 6,6%).
Betekenis voor preventie en behandeling
De alcoholproblematiek binnen de groep riskante drinkers is divers, variërend van licht tot ernstig. Voor een (kosten-)effectieve aanpak is het wenselijk risicoprofielen te identificeren voor de verschillende niveaus van alcoholproblematiek. Dit bevordert een goede match tussen ernst van de problematiek en intensiteit van behandeling.
Met name voor de lichtere vormen van alcoholproblematiek kunnen (online) screening en kortdurende interventies ingezet worden om ernstigere problematiek en bijpassende langdurige behandeltrajecten te voorkomen. Gezien de omvang van de groep en de kosten die riskant alcoholgebruik met zich meebrengt – door verzuim, agressie of vandalisme – onderstrepen deze uitkomsten de relevantie van landelijke inzet op alcoholpreventie.
Over het onderzoek
De Factsheet Riskant alcoholgebruik in Nederland bevat de landelijke cijfers over het vóórkomen van riskant alcoholgebruik in de algemene volwassen bevolking. De gegevens zijn in 2016 verzameld onder 10.236 volwassenen, als onderdeel van de Leefstijlmonitor (LSM-A Middelen/Leefstijlmonitor Trimbos-instituut i.s.m. RIVM en CBS, 2016).