Nieuws |

Nieuwe leidraad biedt handvatten voor structureel preventief beleid om mentale klachten onder zorgmedewerkers te voorkomen

Nieuwe leidraad biedt handvatten voor structureel preventief beleid om mentale klachten onder zorgmedewerkers te voorkomen

“Preventieve aanpak van mentale klachten bij zorgpersoneel is juist nu essentieel.”

‘Straks hebben we misschien wel bedden, maar geen zorgmedewerkers’, ‘zorgpersoneel uitgeput door Coronacrisis’, ‘veel burn-outs onder jonge zorgmedewerkers’: er is de laatste tijd -terecht- veel aandacht in de media voor de mentale klachten van zorgmedewerkers als gevolg van de hoge werkdruk in deze sector. We zouden bijna vergeten dat deze werkdruk vóór corona al erg hoog lag en leidde tot bovengemiddeld veel psychische klachten onder de zorgmedewerkers. Zo veel dat zorgmedewerkers (als belangrijkste groep werknemers in stressvolle beroepen) in 2014 als één van de zes risicogroepen werden benoemd in het Meerjarenprogramma Depressiepreventie. Dit mondde onder andere uit in het project ‘Ketenaanpak psychische gezondheid van werkenden in de zorg‘. In het kader van dit project is nu de nieuwe leidraad ‘Mentale klachten voorkomen bij zorgmedewerkers’ geïntroduceerd: een wetenschappelijk onderbouwde aanpak om mentale klachten bij zorgmedewerkers te voorkomen, met aanbevelingen voor werkgevers, HR-professionals, leidinggevenden en overige betrokkenen.

Andere mindset

Preventie van mentale problemen vraagt een heel andere mindset van de zorgwerkgever, waar tot voor kort de focus voornamelijk lag op de verzuimaanpak. De arboprofessional werd bijvoorbeeld voornamelijk ingezet voor verzuimbegeleiding in plaats van voor het voorkomen van uitval. Corona heeft ervoor gezorgd dat de preventieve aanpak nu veel meer aandacht krijgt binnen zorginstellingen, wat wordt aangejaagd door de raden van bestuur, HR afdelingen en ook de ondernemingsraden. Werkgevers voelen zich steeds meer (mede) verantwoordelijk voor het mentale welzijn en de psychosociale belasting van werknemers. Desondanks blijft een structureel preventief beleid om mentale klachten te voorkomen nog te vaak uit en beperkt men zich tot inzet van losse interventies -zoals een e-learning- die vervolgens maar beperkt gebruikt worden door de zorgmedewerkers. Een goed beleid vraagt om een duidelijke visie, draagvlak en oog voor de implementatie. De zorgmedewerkers zelf moeten nauw betrokken zijn bij het opstellen van het beleid.

“Bijna 50% van de arboprofessionals geeft aan dat het huidige preventieve aanbod slechts beperkt effect heeft op mentale klachten van zorgmedewerkers. Zorgmedewerkers maken maar beperkt gebruik van de preventieve programma’s op hun werk”, aldus een onderzoeker van het Trimbos-instituut

Handvatten voor beleid

De leidraad ‘Mentale klachten voorkomen bij zorgmedewerkers’ kan belangrijke handvaten geven voor dit beleid. De leidraad bevat een praktijkgerichte aanpak voor mentale problematiek op de werkvloer in vier stappen. Die stappen zijn voorzien van adviezen, praktische voorbeelden en interventieoverzichten om mentale klachten te voorkomen, zoals het trainen van teamleiders in het signaleren van spanningsklachten bij teamleden. Daarnaast zijn de stappen en adviezen voorzien van wetenschappelijke onderbouwing. De leidraad richt zich op werkgevers in de zorg, hun afdelingen HRM en overige betrokkenen zoals arboprofessionals, beroepsverenigingen, zorgmedewerkers en hun vertegenwoordigers. Daarnaast bevat de leidraad adviezen voor beleidsmakers. Ook andere sectoren met medewerkers met een verhoogd risico op stress en spanningsklachten kunnen deze leidraad gebruiken.

Over de leidraad
De leidraad is opgesteld in het kader van het Meerjarenprogramma Depressiepreventie, als onderdeel van het project ‘Ketenaanpak psychische gezondheid van werkenden in de zorg‘. De leidraad is het resultaat van literatuuronderzoek, vragenlijstonderzoek onder zorgmedewerkers en arboprofessionals en diepte-interviews bij diverse sleutelfiguren uitgevoerd door het Amsterdam UMC, het Trimbos-instituut, de sectie arboverpleegkundigen van de beroepsvereniging Verzorgenden Verpleegkundigen (V&VN) en de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB).

Download de leidraadDownload het rapport

Voorkómen van mentale klachten bij zorgmedewerkers

Visies en ervaringen van zorgmedewerkers en arboprofessionals in kaart gebracht · 2021

Els Bransen
Wetenschappelijk medewerker Zorg & Participatie