Factsheet middelengebruik MBO-HBO: Minder gebruik tabak en drugs, meer lachgas

In de factsheet wordt ingegaan op het roken en het gebruik van alcohol, drugs en lachgas in 2019, wordt het gebruik beschreven naar leeftijd en verschillende onderwijstypen en wordt een vergelijking gemaakt met de eerdere metingen uit 2015 en 2017.

Actuele cijfers en trends middelengebruik

Het gebruik van tabak is in 2019 gedaald ten opzichte van 2017. Dit geldt voor het roken ooit, de afgelopen maand en voor dagelijks roken. De grootste daling is te zien bij 16- en 17-jarigen. In 2019 heeft 45% van de 16- t/m 18-jarige studenten op MBO en HBO ooit gerookt, een kwart heeft in de afgelopen maand gerookt en ruim één op de tien (11%) rookt dagelijks. In 2019 heeft 80% van de studenten (16 t/m 18 jaar op het MBO en HBO) ooit alcohol gedronken, een daling ten opzichte van 2017 (85%). Het alcoholgebruik in de afgelopen maand is met 68% niet significant afgenomen. Van de studenten die drinken drinkt bijna één op de vijf (19%) meer dan 10 glazen op een weekenddag.

MBO en HBO studenten zijn vergeleken met 2015 minder drugs gaan gebruiken; het ooit gebruik van cannabis (van 33 naar 29%), harddrugs en ecstasy in het bijzonder nam af (van 10 naar 7%). Het ooit gebruik van cannabis is 29% onder 16-18 jarige studenten en 13% gebruikte de afgelopen maand. Bijna een derde (31%) van de recente cannabisgebruikers blowde wel eens onder schooltijd; onder 16-jarigen MBO studenten was dit zelfs 40%. Ecstasy is met 7% ooit gebruik de meest gebruikte harddrug  bij MBO- en HBO studenten, 3% gebruikte het ook in de afgelopen maand.

Het gebruik van drugs is licht  gedaald, dit geldt niet voor het gebruik van lachgas. Sinds 2015 is het ooit gebruik gestegen van 20 naar 30% en nam ook het gebruik in de afgelopen maand toe van 5 naar 8%. Het ooit gebruik van lachgas ligt hiermee nu hoger dan dat van cannabis.

Verschillen VO, MBO, HBO

Bij een vergelijking van scholieren in het voortgezet onderwijs (VO), MBO- en HBO-studenten valt op de MBO-ers vaker roken en meer alcohol gebruiken in het weekend.
Van de 17-jarige MBO-studenten heeft 25% de afgelopen maand gerookt en rookt ruim 10%  dagelijks, terwijl dit bij hun leeftijdsgenoten op het VO en HBO respectievelijk 18% en 3-4% is. Ook drinken 17-jarige drinkers op het MBO bijna twee keer zo vaak 10 of meer glazen op een weekenddag dan studenten van de andere onderwijstypen (21% v.s. 11%).

Een vergelijking van 18-jarige MBO- en HBO-studenten laat soortgelijke verschillen zien: meer dan twee keer zoveel dagelijks rokers op het MBO (16%) dan op het HBO (7%). Op deze leeftijd drinkt 20% van de drinkende MBO-ers 10 of meer glazen op een weekenddag tegenover 15 % van de drinkende HBO-ers. Soortgelijke verschillen zijn ook te zien bij het huidige gebruik van de e-sigaret, de waterpijp en ecstasy.

Opvallend is dat het ooit gebruik van cannabis onder middelbare scholieren hoger is dan bij MBO- en HBO-studenten, terwijl er bij lachgas geen verschillen zijn tussen jongeren van verschillende onderwijstypen.

Stoppen met roken

Driekwart van de huidige rokers in dit onderzoek heeft wel eens een poging gedaan om te stoppen met roken, maar bijna geen enkele student maakt daarbij gebruik van een hulpmiddel. Zij doen dit op eigen gelegenheid. Er zijn diverse initiatieven om stoppen-met-roken interventies beter te laten aansluiten bij jongeren. Mogelijk weten jongeren deze interventies nog niet voldoende te vinden of onderschatten jongeren het nut van dergelijke hulpmiddelen.

Doelstellingen Nationaal Preventieakkoord

Een van de doelstellingen van het Nationaal Preventieakkoord is een rookvrije generatie en het terugdringen van alcoholgebruik van jongeren onder de 18. In het licht van deze doelstellingen is het goed nieuws dat het tabaksgebruik is afgenomen. Toch rookte  nog altijd 45%  ooit een sigaret. Ook ligt in dit kader een grote uitdaging bij het feit dat een op de vijf drinkers meer dan tien glazen op een weekenddag drinkt.

De MBO-HBO monitor wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volksgezondhied, Welzijn en Sport. De dataverzameling heeft plaatsgevonden in het najaar van 2019.