Wat als kennis delen niet bijdraagt aan gezondheidsbevordering?

wat-als-kennis-delen-niet-bijdraagt-aan-gezondheidsbevordering

Vrijdagmiddag, lunchtijd, in De Branding. Ik heb afgesproken met iemand waar ik altijd passievol mee discussieer over gezondheidscommunicatie en media psychologie. Hij is een fervent blogger. “Dat zou jij ook eens moeten doen, bloggen over gezondheid en wat jij allemaal tegenkomt in de media”, zegt hij. Meteen denk ik aan het televisieprogramma dat mij al een tijdje bezighoudt.

Lonneke van Leeuwen blogt over media psychologie en de (mogelijke) effecten van massa mediale communicatie op gezondheid.

Vrijdagmiddag, lunchtijd, in De Branding

Ik heb afgesproken met iemand waar ik altijd passievol mee discussieer over gezondheidscommunicatie en media psychologie. Hij is een fervent blogger. “Dat zou jij ook eens moeten doen, bloggen over gezondheid en wat jij allemaal tegenkomt in de media”, zegt hij. Meteen denk ik aan het televisieprogramma dat mij al een tijdje bezighoudt.

Een niet nader te noemen televisieprogramma

Ongeveer een maand geleden heb ik een niet nader te noemen televisieprogramma gezien. Laat ik het even Programma © noemen. Programma © is veel in het nieuws geweest. Het zou kijkers namelijk kunnen aanzetten tot, zo noem ik het maar even, ongezond gedrag.  Vanwege dit mogelijke effect keek ook ik Programma © en maakte vanaf mijn bank een (soort van) inhoudsanalyse. Op basis van die “analyse” kom ook ik tot de conclusie dat het programma zou kunnen aanzetten tot ongezond gedrag.
Aan mijn lunchpartner leg ik in geuren en kleuren uit hoe identificatie met het hoofdpersonage kan leiden tot imitatiegedrag. En hoe de acties van het hoofdpersonage kijkers kan leren hóe ze precies het ongezonde gedrag uit moeten voeren. Daarna zijn mijn lunchpartner en ik het al gauw eens: mijn wetenschappelijke reflectie op Programma © wordt het onderwerp van mijn eerste blog.

Of toch niet?

’s Avonds begint er iets te knagen.
Enerzijds wil ik als onderzoeker bij het Trimbos-instituut, een wetenschappelijk kennisinstituut, mijn wetenschappelijke reflectie op Programma © delen. Met als doel andere onderzoekers uit te nodigen om hun wetenschappelijke reflecties met mij te delen. Op die manier kunnen we gezamenlijk de effecten van massa media op (on)gezond gedrag beter begrijpen. Maar ook om aandacht te vragen voor de rol van (entertainende) massa mediale communicatie bij (on)gezond gedrag.
Anderzijds werk ik bij het Trimbos-instituut omdat ik mee wil werken aan het bevorderen van de geestelijke volksgezondheid.
Maar, wát als mijn blog juist extra aandacht vestigt op het mogelijk schadelijke Programma ©? Dat mensen vooral benieuwd worden naar Programma ©, Programma © gaan kijken, en daar dan gezondheidsschade van ondervinden?
Kortom, wat te doen als het delen van (semi-) wetenschappelijke kennis niet bijdraagt aan gezondheidsbevordering en mogelijk zelfs de gezondheid schaadt?

Een vaker-voorkomend dilemma

Met dit dilemma worstelen we wel vaker op het instituut, maar dan in het groot. Ik probeer het uit te leggen aan de hand van een fictieve, maar niet ondenkbare, casus.
Stel, uit één van onze drugsmonitors blijkt dat er een toename is in gebruik van schadelijke harddrug A onder jongeren. Het Trimbos-instituut deelt die kennis doorgaans met het ministerie van VWS, instellingen voor verslavingszorg en andere wetenschappers. Deze informatie draagt bij aan mogelijke noodzakelijke preventie-activiteiten. Ook komt er een persbericht over de toename van het gebruik van harddrug A onder jongeren, dat vaak breed wordt verspreid in de media.  
Maar, zou het delen van kennis over een toename in gebruik van harddrugs A niet ongewenst de normen kunnen beïnvloeden onder jongeren? Ik hoor een fictieve kick-zoekende jonge burger al denken: “Blijkbaar is harddrug A erg populair. Steeds meer mensen gebruiken het, hoor ik in het nieuws. Misschien moet ik het ook eens proberen?”.

De oplossing?

Dus, wat te doen als kennis delen niet bijdraagt aan gezondheidsbevordering en zelfs kan leiden tot gezondheidsschade?
Ik probeer zelf me vooral bewust te blijven van mijn dubbelrol als Trimbosser: als kennisdeler en gezondheidsbevorderaar. En dat kennis delen niet automatisch leidt tot gezondheidsbevordering.
Misschien ligt een deel van de oplossing wel in het besef dat kennis verspreiden, bijvoorbeeld over harddrug A of Programma ©, ook een interventie is. Een interventie die effect kan hebben op gezondheid. Dat impliceert dat we de volgende vragen moeten kunnen beantwoorden: Wie willen we met de informatie bereiken? Met welk doel? Welke kanalen zijn hiervoor geschikt? Zijn er ongewenste neveneffecten op gezondheid te verwachten, wanneer de kennis op grotere schaal wordt verspreid? Hoe kunnen die ongewenste neveneffecten beperkt worden?

Kortom, nog veel om over na te denken voordat ik kan beginnen aan mijn blog over Programma ©.